Sevda quliyeva az ə r ba y ca n soraq-məlumat əDƏBİyyati yaranması, m üasir V əziyyəti və

lar  toplanm ışdır.  M ənaları  tam   açılm ayan  toponim lər  də  lüğətdə 

öz əksini tap ıb  [2 5 4 ,171].

E tn oqrafık m övzuda nəşr olunan  soraq-m əlum at  nəşrləri  içəri- 

sində  «D ünya  xalqları:  tarixi-etnoqrafık  ensiklopedik  m əlum at 

kitabı» (1998) m ühüm  yer tutur.

D ünya  əhalisinin  öyrənilməsi,  hər bir ölkədə milli  m ünasibətlə- 

rin düzgün  şərh edilməsi  m üasir  dövr üçün m ühüm  problem lərdən- 

dir.  «D ünya xalqları:  tarixi-etnoqrafık  ensiklopedik  m əlum at  kita- 

bı»  bu  baxım dan  böyük  elmi,  siyasi  və  p rak tik   əhəmiyyətə  m alik- 

dir.  K itabm   nəşrinə  sanballı  redaksiya  heyəti  (redaksiya  heyətinin 

sədri  -   R am iz  M ehdiyev,  üzvləri  -   A bdullayev  Ə.Z.;  A rzum anlı 

V .M .;  Vəliyev  İ.Ö.;  Xəlilov  İ.M .)  tərəfm dən  xüsusi  diq q ət  yetiril- 

məsi,  kitabı  nəşrə  hazırlayan  redaksiya  ışçi  q ru p u n u n   (rəhbəri  -  

R .H .Z eynalova,  böyük  elmi  red ak to r  -   F.I.Q oçəliyeva,  k o rrek to r

-   S.X .M əm m ədova)  gərgin  zəhməti  «D ünya  xalqları:  tarixi- 

etnoqrafik  ensiklopedik  m əlum at  kitabı»m n  m əzm un,  elmi  cəhət- 

dən  yüksək  səviyyədə  olm asm a,  bədii-texniki  tərtib atın m   dövrün 

tələblərinə uyğun olm asm a səbəb olmuşdur.

N əşrin  «Ön  söz»ündə  oxuyuruq:  «K itabda  m üxtəlif  ölkələrdə 

m əskunlaşm ış etnik qru p ,  bir sıra tayfa, xalq  və m illətlər h aq q m d a 

əlifba  sırası  ilə  ensiklopedik m əqalələr verilmişdir.  Bu  m əqalələrdə 

m üxtəlif m illət  və  xalqın  dili,  irqi  m ənsubiyyətləri,  dini  etiqadları, 

ad ət  və  ənənələri,  məişət  xüsusiyyətləri,  m əşğuliyyətləri,  yayılma 

arealı  qısaca  şərh  olunm uşdur.  Bəşəriyyəti  düşündürən  m ühüm  

problem lərdən  biri  olan  dem oqrafik  m əlum atlar  da  b u ra d a   müəy- 

yən  qədər  öz əksini  tapm ışdır  K itab d a  bu  və  ya  digər  xalqm   etnik 

in k işaf səviyyəsi,  ayrı-ayrı  tarixi  dövrlərdə  baş  vermiş  dərin  sosial 

və milli proseslər və s.  işıqlandırılır» [109, 5].

N əşrin  əhəmiyyətli  xüsusiyyətlərindən,  elmi  səviyyəsindən  söh- 

bət  gedərkən  o n u   da  qeyd  etməliyik  ki,  « k itabda  dünya  xalqları 

elmi cəhətdən səciyyələndirilir,  onların ənənəvi m əişəti, m ədəniyyə- 

ti,  sosial  q u ru m lan ,  bu  və  ya  digər  xalq  üçün  önəmli  o lan   etnik 

proseslər  h aqqm da  yığcam   m əlum at  verilir.  M üasir  sosial-iqtisadi 

m ünasibətlər,  iqtisadi  vəziyyət,  sənayeləşmə  və  urbanizasiya  prob- 

lem ləri, professional m ədəniyyət və s.  yalmz etnik problem ləri başa 

düşm ək üçün lazım olan səviyyədə işıqlandırılır» [109,  5].

Bu  m övzu  soraq-m əlum at  kitabım n  əhəmiyyətli  cəhətlərindən 

biri  də  o d u r  ki,  «K itabın  nəşrə  hazırlandığı  son  dövrdə  respubli- 

kam ızda  dərin  sosial-iqtisadi  və  ictimai-siyasi  dəyişıkliklər  baş

verm işdir.  Milli  şüurun  form alaşm ası,  insanlarm   siyasi  fəallığınm  

artm ası,  ictimai-siyasi hərəkatm   genişlənməsi və  digər  am illər  icti- 

m ai  həyatm   yeniləşməsi  prosesi  ilə  yanaşı  gedir.  A zərb ay can   Res- 

publikasm ın  müstəqilliyini  b ərp a  etməsi  və  öz  suverenliyini  m öh- 

kəm ləndirm ək  tədbirləri  xalqım ızın  ölkənin  ərazi  bütövlüyünü  qo- 

ru m aq   üçün  ölüm-dırim  m übarizəsinə  qoşulduğu  dövrə  təsad ü f 

edir.  U ydurm a  «Dağlıq  Q a ra b ağ   problem i»nin  kəskinləşdiyi  dövr 

C ənubi  Q afqaz xalqlarm ın  yayılm a  arealı,  onlar h a q q m d a   dolğun 

tarixi-etnoqrafik  m əlum at  verilməsini  zəruri  etm işdir.  K ita b d a   ilk 

dəfə  A zərbaycan  xalqm ın  etnogenezində  iştirak  etm iş  tay fa   və 

xalqlar  h aq q ın d a  m əlum at  verilmişdir.  «D ünya  x alq ları  və  m üasir 

etnik  proseslər»  adlı  giriş  m əqaləsi  nəşrin  əhəm iyyətini  d a h a   da 

artırm ışdır» [109,  7-13].

«A zərbaycan Ensiklopediyası» N əşriyyat-Poliqrafiya Birliyinin 

son  illərdəki  fəaliyyəti  nəticəsində  d a h a   bir  sıra  qiym ətli  m övzu 

m əlum at  kitabları  buraxılm ışdı.  B unlarm   sırasm da  «D ünya  döv- 

lətləri»  (1999)  (tərtibçi m üəlliflər -  İsm ayıl Vəliyev və  K am il  M ux- 

tarov),  «D ünya  dinləri»  (2003),  «G ənc  ailənin  ensiklopediyası» 

seriyasm da  buraxılm ış  «D adlı  və  ləzzətli  xörəkləri  sirri»  (1995), 

Laslo  M a q d a   və  Peterne  Pikler  Em m i  «A nam n  m əlum at  kitabı»

(1996) və s.  qeyd edə bilərik.

216  səhifə  həcm ində  buraxılm ış  «D ünya  dövlətləri»  adlı  ensik- 

lopedik  soraq-m əlum at  k itab m d a  dünyam n  193  dövlətinin  sahəsi, 

əhalisinin  sayı  və  milli  tərkibi,  dini  m ənsubiyyəti,  dili,  dövlət  qu- 

ruluşu,  paytaxtı,  inzibati-ərazi  bölgüsü,  pul  vahidi,  təbiəti,  tarixi, 

iqtisadiyyatı və s.  haqqında son m əlum atlar öz əksini tapm ışdır.

Ə hm ədov Ə hm əd-C abir İsm ayıloğlunun «D adlı  və  ləzzətli xö- 

rəklərin  sirri»  (1995)  adlı  soraq-m əlum at  kitabınm   əhəmiyyəti, 

dəyəri,  m əzm unu  haqqm da  tə sə w ü r  yaratm aq   üçün  «Ön  söz»dəki 

aşağıdakı  m əlum at  və  m ülahizələr  kifayətdir.  «Ön  söz»də  oxuyu- 

ruq:  « ...tex n ik a   elmləri  nam izədi,  dosent  Ə hm əd-C abir  İsm ayıl- 

oğlunun  yazdığı  «D adlı  və  ləzzətli  xörəklərin  sirri»  kitab ı  istər  ye- 

nicə  ailə  qurm uş,  istərsə də evdar  qadm lar üçün  eyni  dərəcədə  m a- 

raqlı  və  olduqca  lazımlı  stolüstü  kitabdır.  A zərbaycanda  ən  çox 

yayılmış  dadlı  və m əşhur xörəklər,  şirniyyatlar  və  s.  M əlum atların 

təmsil  olunduğu b u  kitabda m illi xörəklərin  hazırlanm ası  qaydala- 

rı  saxlanılm aqla,  m üasir kulinariyanm   d a  xüsusiyyətləri  özünü  ay- 

dın  surətdə  göstərir.  B urada  26  çeşiddə  soyuq  qəlyanaltı,  56  çeşid- 

də d u ru  xörək,  100-dən  çox  çeşiddə  q u ru   xörək,  24 çeşiddə  k ab ab ,

---