Sevda quliyeva az ə r ba y ca n soraq-məlumat əDƏBİyyati yaranması, m üasir V əziyyəti və

L akin  bununla  belə  sovet  kitab   tarixini  birm ənalı  da  qiymət- 

ləndirm ək olmaz..

Bu  dövrün  kitab  tarixində,  o  cümlədən  soraq-m əlum at  nəşrlə- 

rinin  tarixində  m ürəkkəb,  ziddiyyətli  m əqam lar  da  çoxdur,  k itab  

m ədəniyyətinə  baxışda,  üm umiyyətlə  mənəvi  sahələrdə  əsas,  apa- 

rıcı  siyasi-ideoloji  təfəkkürə elə  meyillər  olm uşdur ki,  b u n lar yara- 

dıcılıq  proseslərinə,  ədəbiyyata,  kitaba  m ünasibətdə  son  dərəcə 

mənfi təsir göstərmişdir.

Sovet  hakimiyyəti  dövründə  rəvac  ta p a n   siyasi  repressiyalarm  

ədəbiyyata,  kitaba,  xalqm   bədii  m ədəniyyətinə  qarşı  çevrilmiş 

am ansız  hərəkat  olduğunu  xüsusi  qeyd  etm əliyik.  Tarixim izin  30- 

50-ci illərini üm umiyyətlə repressiya iİləri ad lan d ırm aq  d ah a dürüst 

olar.  Repressiya  sənətə,  mədəniyyətə,  sivilizasiyaya  q arşı  dəhşətli 

bir divan  idi.  M əhz bu illərdə A zərbaycanm   görkəm li  ədəbiyyat  və 

mədəniyyət  xadim lərinə  divan  tutulm ası  ölkəm izdə  A zərbaycan 

Şura Ensiklopediyasm ın buraxılm asm a im kan  verm əm işdir.  H ə tta  

oncildlik  Azərbaycan  Sovet  Ensiklopediyasm ın  çox  çətinliklə  bu- 

raxılm ası  da  sovet  am iranəliyinin,  təzyiqlərinin  nəticəsində  baş 

vermişdir.

Deməli,  bütün  b u n lar  ictim ai  fikir  və  k ita b   tarixim izin  acı  nə- 

ticələridir və məhz m üstəqillik şəraitində k ita b  nəşrinə,  o cümlədən 

soraq-m əlum at  nəşrlərinin  çapa  hazırlanm asm da,  buraxılm asm da 

b u  acı nəticələr nəzərə  alınm alı,  kitab  nəşrində yeni  elmi  baxış  əsas 

götürülməli,  tarixi  m ateriallar,  sənədlər  və  fak tlar  əsasm da  hərtə- 

rəfli,  obyektiv,  əsaslı kitab nəşri həyata keçirilməlidir.

Milli müstəqillik  m ərhələsində  soraq-m əlum at  nəşrlərinin  inki- 

şafı sahəsində əldə edilən nailiyyətlər  bu istiqam ətdə yeni  fıkir irəli 

sürməyə im kan verir.

M üstəqillik  şəraiti  dövlətçiliyimizin,  ölkəm izin  iqtisadi,  siyasi, 

mənəvi  və  mədəni  inkişafm a  geniş  im kan  yaratdı.  A zərbaycan 

dövlətinin  müstəqilliyi,  onun  istiqlaliyyəti  və  suveren  ölkə  olaraq 

m övcudluğu  xalqımızın  ən  qiym ətli  və  əvəzedilməz  nailiyyətidir. 

İqtisadiyyatımızın  inkişafı  və  m öhkəm ləndirilməsində,  Azərbaycan 

dövlətinin  inkişafı və  gücləndirilməsində müstəqilliyimiz  böyük  əhə- 

miyyət  kəsb  edir.  Dövlətin  güclənməsi,  iqtisadiyyatm   inkişafı  öz 

növbəsində mənəviyyatın və mədəniyyətin inkişafm a zəmin yaradır.

Bu qeyd  etdiyimiz  şərait  kitabçılıq işinin  m üxtəlif ak tu al p rob- 

lem lərinin,  o  cümlədən  soraq-m əlum at  nəşrlərinin  tərtib   edilməsi- 

nə, nəşr edilib yayılm asm a da m üsbət təsir edir.

M üstəqillik  soraq-m əlum at  nəşrlərinin  inkişafım   davam lı  və 

dinam ik etdi.

K itabçılıq  işi  m ürəkkəb  sənətdir.  Güclü  inform asiya  axını  ilə 

diqqəti  çəkən çağdaş dönəm də kitaba tələbat artır,  k ita b  nəşri pro- 

sesi  isə  m ürəkkəbləşir.  K itab   nəşrinin  m ühüm   hissəsini  təşkil  edən 

soraq-m əlum at  kitabları,  xüsusilə  k ita b   m ədəniyyətinin  ən  yüksək 

səviyyəsinin  göstəricisi  isə  ensiklopedik  nəşrdir.  İn d i  xalqım ız  öz 

universal  ensiklopediyası  olan  xalqlardan  biridir.  Bu  oncildlik 

A zərbaycan  Sovet  Ensiklopediyasının  (1976-1987)  nəşri  respubli- 

kanın  ictim ai-siyasi  və  m ədəni  həyatm da  m ühüm   hadisədir.  B ura- 

da  A zərbaycanın  tarixi,  ədəbiyyatı,  mədəniyyəti,  iqtisadiyyatı  və 

ekologiyası üzrə geniş m əlum at  sistemli şəkildə öz əksini tapm ışdır. 

A SE-nin  nəşrinin  başa  çatm asm dan  sonra  nəşriyyatm   Baş  redak- 

siyası  öz fəaliyyətini daha d a genişləndirdi.  Bir sıra sahə ensiklope- 

d iyalan  və  ensiklopedik  lüğətlər  buraxıldı.  B ununla  bərabər,  cə- 

m iyyətdə  baş  verən  kardinal  sosial-iqtisadi  dəyişiklik,  intensiv  in- 

form asiya  m übadiləsi,  ölkələr  arasm da  kom m unikativ  əlaqələrin 

güclənməsi, xaricdə yaşayan həm vətənlərlə əlaqələrin  genişlənməsi, 

«ağ  ləkələr»in  obyektiv  işıqlandırılm ası  və  ləğvi  və  s.  təkm illəşdi- 

rilmiş  və  milli  ensiklopediyanın  hazırlanm ası  və  buraxılm ası  üçün 

əlverişli şərait yaratm ışdır.

Y eni  nəşr son  onilliklərdə yaranm ış  nailiyyətləri  əks  etdirm ək, 

yeni  inform asiyanm   həcmini  sistemləşdirm ək,  A zərbaycan  xalqı- 

nın  inkişafı  tarixini  konseptual  şəkildə  zənginləşdirm əklə,  o n u n  

dövlətçiliyini,  ictimai-siyasi,  sosial-iqtisadi  və  m ədəni  inkişafm ı 

tam   və  obyektiv  əks  etməlidir.  Bu  yeni  nəşrin  zəruriliyini  nəzərə 

alan A zərbaycan K P  M ərkəzi K om itəsi  1991-ci il  aprel ayının  2-də 

(protokol  JMb 12,  §7)  «A zərbaycan  Sovet  Ensiklopediyasım n  yeni 

nəşri  haqqında»  qərar  qəbul  etm işdir.  Q ərarda  yeni  ensiklopediy- 

anın  əsas  istiqam əti:  elmi,  siyasi  k o n y u kturadan  a zad   olm aqla 

A zərbaycan  xalqım n  milli  tarixinin  bütün  vacib  m əsələlərini,  mə- 

dəni  inkişafını,  sosial.  Siyasi  və  iqtisadi  inkişafını  işıqlandırm aq- 

dan  ibarət  olm alıdır.  B urada  eyni  zam anda  göstərilirdi  ki,  Elm lər 

A kadem iyası,  təhsil və  M ədəniyyət  Nazirliyi,  Dövlət  M ə tb u a t  K o- 

mitəsi,  A SE-nin  Baş  redaksiyası,  M ədəniyyət  F o n d u ,  elmi  icti- 

maiyyət,  respublikanın  yaradıcı  ittifaqları  yeni,  təkm illəşdirilm iş, 

universal,  milli  ensiklopediyasım n  nəşri  təklifıni  bəyənməsi  m əqsə- 

dəuyğun  olardı.  Q ərarda  həm çinin yeni  ensiklopediyanm   nəşri  üz- 

rə  hazırlıq  m ərhələsini  və  işin  gedişinin  kütləvi  inform asiya  vasitə-

---