117
15. Teodorusun insanın çeşidli halları və dostluq
haqqında fikirləri nədən ibarət olmuşdur?
16. Euhemerusun dinə və tanrılara münasibəti necə
olmuşdur?
17. Meqara məktəbinin fəlsəfi təlimi nədən ibarət idi?
18. Euklides varlığı necə təsəvvür edirdi?
19. Stilponunun tanrılara və ümumi anlayışlara
münasibəti necə olmuşdur?
20. Miletli Eubulides hansı paradokslarla çıxış etmiş
və onların məzmunu nədir?
21. Diodorus Kronosun hərəkət, ehtimal, imkan,
imkansızlıq, və var olmaq haqqında hansı fikirləri irəli
sürmüşdür?
22. Eretriya məktəbinin fəlsəfəsi nəyin üzərində
qurulmuşdur?
Ədəbiyyat:
1. Aristotle. Metaphysics / Translated by T. Taylor.
London: Printed for the author by Davis, Wilks, and Taylor,
1801.
2. Copleston F. A History of Philosophy. Greese and
Rome. New York: İmage Book, 1993.
3. Diogenes Laertius. Lives and Opinions of Eminent
Philosophers / Translated by C. D. Yonge. London: Georg
Bell & Sons, 1915.
4.
Gilbert
Leung.
A
Critical
History
of
Cosmopolitanism // Law, Culture and the Humanities 2009.
118
5. Marcus Tullius Cicero. On the Nature of the Gods /
Translated by F. Brooks. London: Methuen, 1896.
6. Samuel C. Wheeler. Megarian Paradoxes As Eleatic
Arguments // American Philosophical Quarterly Volume 20,
Number 3, July 1983 / University of Illinois.
7. Асмус В.Ф. Античная философия. М.: Высшая
школа, 1976.
8. Две книги против физиков // Секст Эмпирик.
Сочинения. Том. 1. М: Мысль, 1976.
9. Диодор Сицилийский. Греческая мифология
(Историческая библиотека) / Перевод О. П. Цыбенко. М.:
Лабиринт, 2000.
10. Киники // Философский энциклопедический
словарь. М.: Советская энциклопедия. Гл. редакция: Л.
Ф. Ильичёв, П. Н. Федосеев, С. М. Ковалёв, В. Г. Панов.
1983.
11. Ксенофонт. Воспоминания о Сократе / Перевод
С.И.Соболевского. М.: Наука, 1993.
12. Маковельский А.О. История логики, М.:
Кучково поле, 2004.
13. Нахов И. М. Киническая литература. М.: Наука,
1981.
14.
Элидо-Эритрейская
школа
//
Античная
философия: Энциклопедический словарь / Составитель
Е. В. Афонасин. М.: Прогресс-Традиция, 2008.
119
II. ELLİNİZM VƏ ROMA
DÖVRLƏRİNİN FƏLSƏFƏSİ
2.1. Ellinizm və Roma dövrünün ümumi
səciyyəsi
Ellinizm dövrü m. ö. 338 ildə Makedoniyanın
Yunanıstan üzərində qələbə əldə etdiyindən sonra
başlamışdır. Bu qələbədən sonra Makedoniyalı İskəndər
Əhəmənilər dövlətini darmadağın edərək bütün Yaxın
Şərq, Misir və Orta Asiyanın bir hissəsinin hökmdarı
olmuşdur. Ancaq, İskəndərin ölümündən sonra onun
yaratdığı imperiya dağılmış və onun ərazisində bir neçə
dövlət yaranmışdır. Bu dövlətlərin ən böyükləri və
nüfuzluları Selevkoslar (Orta və Yaxın Şərqdə) və
Ptolemeuslar (Misirdə) olmuşdur.
Ellinizm dövrü özünə məxsus mədəniyyəti ilə
seçilmişdir. Bu mədəniyyət yunan dünyagörüşü, fəlsəfəsi
və elminin Yaxın və Orta Şərq mədəniyyətləri ilə
qarışması nəticəsində yaranmışdır. Makedoniyalıların
böyük ərazilər və xalqları istila etməsindən sonra
həmçinin, müxtəlif mədəniyyətlərin qarşılıqlı əlaqələri
güclənmişdir.
Yunanlar ellinist dövlətlərində azlıqda idilər və yerli
əhali ilə qarışmışdılar. Ancaq, buna baxmayaraq müxtəlif
120
xalqları yunan mədəniyyəti və fəlsəfəsi ilə tanış
etmişdilər. Yunan dili və dünyagörüşü uzun müddət
Avropa və Asiyada hakim mövqelərini saxlaya bilmişdir.
Eyni zamanda, Yaxın və Orta Şərq mədəniyyəti və
dünyagörüşü də qarşılıqlı olaraq yunanlara güclü təsir
etmişdir.
Dövlət quruculuğunda ellin dövlətləri quldarlıq
demokratiyasına son qoymuş və monarxiya (krallıq)
quruluşunu
gətirmişdilər.
Ellin
dövlətləri
krallar
tərəfindən idarə olunurdu. Həmin dövrdə müxtəlif elmlər
surətlə inkişaf edirdi. Misirin İskəndəriyyə şəhəri
dünyanın ən böyük və əhəmiyyətli elmi mərkəzlərdən
birinə çevrilmişdir. Ptolemeuslar sülaləsi elmlərin
inkişafına böyük önəm verirdilər. İskəndəriyyədəki elmi
mərkəz
“Museyon”
(yun.
Μουσεῖον)
adlanırdı.
Museyonda məşhur kitabxana var idi. Bu kitabxanada
qədim dünyanın elmi və fəlsəfi fikrini əks etdirən kitablar
toplanmışdı. M. ö. 48-ci ildə Yulius Sezar
68
Misiri istila
edən zaman İskəndəriyyəyə daxil oldu. Orada gedən
döyüşlər zamanı kitabxananın böyük bir hissəsi məhv
edilmişdir. Ancaq, sonradan bu kitabxananı qismən
dirçəldə bilsələr də, bu hadisədən bir neçə əsrlər sonra
ikinci dəfə Museyon və orada yerləşən kitabxananı
təəssübkeş xristianlar miladi IV yüzillikdə darmadağın
etmişdilər. Bundan sonra isə Museyonun və onun
kitabxanasının fəaliyyətinə son qoyulmuşdur. Orta
68
Yulius Sezar (lat. Gaius Iulius Caesar) – qədim Romanın dövlət xadimi və
hərbi komandanı idi. Romada konsul vəzifəsini tutmuş, sonra diktator
olmuşdur.
Dostları ilə paylaş: |