prosesində yaranan izafi təzyiqin bərabərləşdirilməsi üçün ütürmələr qutusunun
ventiyasiyası və havanın kınarlaşdırılması sistemi nəzərdə tutulur.
Ventilyasiya sistemi havanın kənarlaşdırılması
sistemi bloklanarsa, bu,yağın axmasına
və hermetikliyin pozulmasına səbəb ola bilər.Mexaniki ötürmələr qutusunun pillələri
sinxronlaşdırıcılar vasitəsi ilə birləşdirilir.Sinxonlaşdırıcı -qoşulan dişli çarxın və aparılan
valın fırlanma tezliklərini bərabərləşdirməklə ötürmələrin səlis dəyişilməsini təmin edən
mexanizmdir. Sinxronlaşdırıcının tətbiq edilməsi dişlərə düşən zərbə yüklənmələrinin
azalması hesabına dəyişmə muftasının dişli tacının və dişli çarxların yeyilməsini
azaldır, ötürmələrin dəyişilməsi vaxtı akustik səs—küyü aşağı salır.ÖQ-nun
xidmət
müddətini artırır.Sinxronlaşdırıcının(şəkil 3.29)topu ötürmələr qutusunun aparılan
valında şlislər üzərində yerləşdirilib və valın üzərində ötürmələrin dəyişdirilmə muftası
ilə birlikdə oxboyu yerdəyişmə edə bilir.Top həmşinin müftayla şlislərlə birləşmişdir.
Topun xarici səthində hər 120 dərəcədən bir üç yarıq kəsilmişdir, onlarda
sinxronlaşdırıcının çağanları yerləşdirilir.Çağanların çıxıntıları muftanın daxili şlisli
səthinin halqaşəkili oyuğun ilə uyğun gəlir. Çağanlar muftanın daxili səthinə
halqaşəkilli yaylarla sıxılır.ÖQ –nun aparılan valının dişli çarxları
yan konusşəkilli
səthlərə malikdir,onlara sərbəst fırlanan bürünc bloklayıcı halqalar otuzdurulmuşdur.
Çağanların sonları bloklayıcı halqalarla ilişmədədir.Sinxronlaşdırıcı belə işləyir..
ötürməni qoşduqda çəngəl muftanı lazımi dişili çarx tərəfə hərəkət etdirir. Muftayla
birlikdə dişli çarx istiqamətdə çağanların təsir qüvvəsi hesabına bloklayıcı halda
da hərəkət edir.Dişli çarxın və valın fırlanma tezlikləri arasındakı fırqə görə
sürtünmə qüvvəsi yaranır və bloklayıcı halqanı dirənənədək fırladır.Muftanın və
bloklayıcı halqanın dişləri bir-birinin qarşısında durur.deməli mufta sonrakı hərəkəti
dayanır.Sinxronlaşdırıcı ararılan valın iki dişli çarxını növbə ilə qoşa bilir. İKİQAT
sinxronlaşdırıcı—sinxonlaşdırıcının aralıq halqası ötürücü dişli çarx ilə. Daxili halqası
ilə xarici halqası ilə sərt birləsir.Beləliklə iki sürtünmə cütü formalaşır.Daxili halqa—aralıq
halqa və aralıq halqa –xarici halqa. Bunun sayəsində ümumi sürtünmə səthi sadə
sinxronlaşma ilə müqayisədə təqribən iki dəfə artır.İkiqat
sinxronlaşma qoşulma
qüvvəsini azaldır.ömür uzunluğunu artırır və əks istiqamətdə qoşulma zamanı
komfortu artırır.İkiqat sinxronlaşma, adətən, alcaldılmış ötürmələr üçün istifadə
olunur.Sürtünmə qüvvələri sinxronlaşdırıcının xarici və daxili halqaları və həmçinin
də daxili halqası və qoşulan dişli çarxın konus səthi arasında təsir edir.Onların
təsiri ilə sinxronlaşdırıcının və dişli çarxın fırlanma tezlikləri bərabərləşir.
Sinxronlaşdırılan detalların fırlanma tezlikləri bərabərləşərsə, xarici halqaya
sürtünmə
qüvvələrinin təsirin dayanır.Xarici halqa sinx—cının muftasının təsiri ilə muftanın
sonrakı irəliləyisinə və onu qoşulacaq ötürmənin dişli tacı ilə ilişməyə mane
olmayacaq vəziyyətə çevirir.Nəticədə ötürülmələr qutusunun valı və qoşulmuş
ötürülmənin dişli carxı arasında güc ötürməsi təmin olunur. dəyişdirilməsidir
Ötürmələrin dəyişdirilmə mexanizminin---(şəkil 3.31)vəzifəsi ötürmələr qutusunda
pillələrin,o, sürücü tərəfindən idarə olunur.
Mexaniki pilləli ötürmələr qutusunda dəyişdirilmə mexanizmi sürüngəclərə bərkidilmiş
çəngəllərdən,pillələrin dəyişdirilmə dəstəyindən,fiksə edicilərdən, qıfıldan və arxa
gedişin qoşulmasını çətinləşdirən yaylı qoruyucudan ibarətdir.Şəkil 3.32-də beş pilləli
mexaniki ötürmələr qutusunun sadələşdirilmiş sxemi verilmişdir.
Ötürmələr qutusunun pillələri dəyişmə mexanizminin çəngəlləri
sürügəclərlə idarə
olunur. Ötürmələr qutusunun dəstəyini sola və ya sağa hərəkət etdirdikdə müxtəlif
cəngəllər (uyğun olaraq müxtəlif muftalar) iş görür.Ötürmələr qutusunun dəstəyinin
qabağa və ya geriyə hərəkəti bir muftanı aparılan val üzərində yerləşdirilmiş bir
dişli çarxla ilişməyə gətirir.Burucu moment aparılan vala qoşulmuş mufta vasitəsi ilə
ötürülür. Arxa gediş kiçik çarx vasitəsi ilə reallaşır.Qıfıl
eyni zamanda iki pillənin
qoşulmasını istisna edir. Kürəvi fiksə edici pillələrin öz—özünə qoşulub-ayrılmasının
qarşısını alır.Bütün pillələr sinxronlaşdırılıb,1-ci və 2-ci ötürmə ikiqat sinxronlaşdırılıb.
Mühərrikin burucu momenti ÖQ-na aparan val vasitəsi ilə daxil olur.
Dostları ilə paylaş: