Xalqaro kapitalni jalb qilish yo’llari

1-rasm Investitsion risklar ¹

Bu borada xalqaro kapitallar risklar doirasi bilan chet el kreditlari risklari kengligi farqlanadi.

O’zbekiston qonunchiligi:

• 
  „Chet el investitsiyalari toʻgʻrisida”gi Qonunga koʻra Oʻzbekiston Respublikasida chet ellik investorlar quyidagilar boʻlishi mumkin.
  
• 
  chet el davlatlari, chet el davlatlarining maʼmuriy yoki hududiy organlari.
  
• 
  davlatlararo bitimlar yoki boshqa shartnomalarga muvofiq tashkil topgan yoki xalqaro ommaviy huquq subʼektlari boʻlgan xalqaro tashkilotlar.
  
• 
  chet el davlatlarining qonun hujjatlariga muvofiq tashkil topgan va faoliyat koʻrsatib kelayotgan yuridik shaxslar boshqa har qanday shirkatlarlar, tashkilotlar yoki uyushmalar.
  
• 
  chet el davlati fuqarolari boʻlmish jismoniy shaxslar, fuqaroligi boʻlmagan shaxslar va chet ellarda doimiy yashaydigan Oʻzbekiston Respublikasi fuqarolari.
  

Xalqaro kapitallarning shakllari. Bugungi kunda xalqaro kapitallarni jalb qilishning bir qancha shakllari mavjud:

• 
  ulush qoʻshib qatnashishi orqali qoʻshma korxonalarni tashkil etish;
  
• 
  100 % mol-mulk xorijiy investorga tegishli boʻlgan xorijiy korxonalarni tashkil etish;
  
• 
  yirik xorijiy kompaniya va firmalarning korxonalari va filiallarini tashkil etish;
  
• 
  konsessiya va lizing shartnomalari tuzish;
  
• 
  tenderlar eʼlon qilish;
  
• 
  erkin iqtisodiy hududlar tashkil etish;
  
• 
  moliyaviy aktivlarni sotish va sotib olish;
  

Investitsiya tushunchasining mohiyatini yoritganda uning jamg’arish, qo’yish va daromad olishdan iborat dinamik jarayonini olibqarash lozim. Investitsiyaning bunday doiraviy harakatiga investitsion faoliyat orqali amalga oshiriladi.
Ko’plab mamlakatlar xorijiy qo’yilmalarni jalb etish maqsadida imtiyozli sharoitlarni yaratadi, xususan kapitallarn isaqlash va zararlarni qoplashni kafolatlaydi, imtiyozli soliq olishni kiritad iva foydani xorijga erkin o’tkazishga ruxsatberadi, olingandaromadlar va boshqalarni qayta investitsiyalashga sharoitlar yaratadi. Investitsiyaning milliy daromaddagi hissasi investitsiya me’yori
deb ataladi. Bu quyidagi formula asosida hisoblanadi: