Xalqaro moliya-kredit

Ruxsat etilgan valyutalar. Bu to'g'ri bo'lsa-da, ko'pgina valyutalar aslida qat'iy kurslarga ega va valyuta bozorida erkin suzib yurmaydi. Ko'pgina hukumatlar o'z valyutalarining qiymatini nazorat qilish va uni yanada barqaror qilish uchun nima qiladilar, bu uning qiymatini AQSh dollari kabi boshqa valyutaga nisbatan aniqlashdir. Valyuta bozori talabiga ko'ra qiymatning o'zgarishi o'rniga, bu valyutalarning qiymati ular belgilangan valyutaga qarab o'zgaradi. Keyin qiymat o'zi belgilangan valyutaga nisbatan o'zgarmaydi, biroq u o'rnatilgan valyuta qiymatiga mos ravishda boshqa valyutalar qiymatiga nisbatan o'zgaradi.Ta'sir valyuta bozorida unga bo'lgan talab va taklif bilan bog'liq emas.
Hukumat aralashuvi. Erkin suzuvchi valyutalarning yana bir qiziq tomoni shundaki, hukumatlar pul bozorlariga ularning qiymatini manipulyatsiya qilish uchun aralashadi. Buni qilishning turli sabablari bor, ammo shuni tushunish kerakki, mamlakat valyutasining qiymati uning savdo pozitsiyasiga juda ta'sir qiladi va tebranishlar ba'zan muammoli bo'lishi mumkin. Valyuta kurslariga ta'sir qilish qobiliyatiga ega bo'lish juda foydali bo'lishi mumkin. Hukumatlarning valyuta kurslariga ta'sir qilish usullaridan biri o'z valyutalarini sotib olish va sotishdir. Buning uchun ko'plab hukumatlar va markaziy banklar katta valyuta zaxiralarini saqlaydi. Agar ular o'z valyutalarining qiymatini ko'tarmoqchi bo'lsalar, ular uni katta miqdorda sotib olishlari va narxni sun'iy ravishda oshirishlari mumkin. Agar boshqa tomondan, ular o'z valyutalarining qiymatini pasaytirmoqchi bo'lsalar, ular katta miqdorda sotishlari va narxni sun'iy ravishda tushirishlari mumkin.
Misol tariqasida, Buyuk Britaniyaning markaziy banki, Angliya banki funt sterling qiymatiga ta'sir ko'rsatish uchun o'zining valyuta tenglashtirish hisobvarag'idan foydalanadi.¹²

Xulosa
SPOT operatsiyasi - bu bitim kunini hisobga olmagan holda ikki ish kuni davomida valyuta ayriboshlash bo‘yicha operatsiyadir.
Spot kurs - bu spot bitim tuzilayotgan vaqtda bir mamlakat valyutasini boshqa bir mamlakat valyutasidagi bahosidir. Spot kurs uning suzib yuruvchi yoki qat’iy belgilangan rejimda ishlashdan qat’iy nazar operatsiya amalga oshirilayotgan vaqtda milliy valyutaning chet ellardagi qadri qancha ekanligini o‘zida aks ettiradi.
Asosan spot bitimlarining kursi - bu telegraf o‘tkazmasi kursidir. spot- kurs ikki xil yo‘l bilan aniqlanadi:
valyuta birjasida dillerlarning yuzma-yuz savdo qilishi orqali;
birjadan tashqari savdoda dilerlarning o‘zaro telefon orqali savdosida aniqlanadi.
Valyuta kursi sotib olish kursi (xaridor kursi) va sotish kursi (sotuvchi kursi)ga bo‘linadi. Valyuta kotirovkasini amalga oshiruvchi bank valyuta bitimini har doim o‘zi uchun foydali kurs bo‘yicha amalga oshiradi. Banklar xorijiy valyutani har doim qimmatga sotib (sotish bahosi), arzonroqqa sotib olishga (sotib olish bahosi) harakat qiladilar. Bu valyuta-tijorat operatsiyalarning asosiy tamoyilidir.
Sotish va sotib olish kurslari orasidagi farq marja¹³ deb atalib, bank xarajatlarini qoplash va qisman valyuta riskini sug‘urtalashga yqnaltiriladi. Agarda bank amalga oshirilgan bitimni xuddi shu kurslar asosida taklif qilingan kontrbitim hisobiga qoplasa, u marja hisobiga foyda ko’radi. Shuning asosida banklar valyuta operatsiyalari bo‘yicha mijozlarni ko‘proq jalb qilishdan manfaatdor.
Spot operatsiyalaridan keladigan foyda marjaga (albatta komissiya haqini chegirib tashlasa) teng bo‘lishi ham mumkin.
Umuman olganda spot operatsiyalari bir tomondan qisqa vaqtda yuqori foyda olishga imkoniyat bersa, ikkinchi tomondan mavjud valyuta operatsiyalari orasida risk darajasida eng yuqori bo‘lgan valyuta operatsiyasi hisoblanadi. Sababi shuki, spot operatsiyalarini amalga oshirish vaqti qisqa bo‘lganligi tufayli odatda u sug‘urta qilinmaydi. Shuning uchun banklar payshanba va juma kunlari spot operatsiyalarini katta hajmda amalga oshirmaydilar, chunki bunda spot operatsiyasi muddati uzayib ketadi. Xuddi shu sababga asosan, banklar uzun va qisqa valyuta pozitsiyalarini ham maksimal darajada qasqartirishga harakat qiladilar.
Bu valyutalardan biri bank uchun yaxshi boshqasi yomon deb bo‘lmaydi.
Chunki agarda bank AQSH dollariga nisbatan «qisqa» pozitsiyaga ega bo‘lsa va USD kursi to’satdan ko’tarilib ketsa, bank zarar ko’rishi aniq. Kurs oshishi prognoz qilinayotgan vaqtda pozitsiyaning uzun bo‘lgani ma’qul.
Agarda valyuta kursi tushib ketishi (USD) prognoz qilinganda uzun pozitsiya ijobiy natija bermasligi mumkin. Albatta, o‘z mablag‘larini garovga tikkisi kelmagan banklar valyuta pozitsiyalarini yopiq ushlashlari mumkin, lekin bunda ular kurs o‘zgarishdan kelishi mumkin bo‘lgan foydadan ham mahrum bo‘ladilar.
Valyuta kurslarining o'zgarishi muammoli bo'lishi mumkin. Spekulyatorlar buning natijasida pul ishlashlari mumkin bo'lsa-da, ular ham yo'qotadilar. Buning ustiga, kelajakda valyuta kursi qanday bo'lishini bilishning iloji bo'lmasa, xorijiy valyutalar bilan bog'liq biznes qarorlarini qabul qilish qiyin bo'lishi mumkin.
Spot savdolarning eng ko'p foydalanuvchilaridan biri xorijiy valyutada biznes yurituvchi kichik va o'rta korxonalardir. Afsuski, bu korxonalarning ko‘pchiligi valyuta kursidagi o‘zgarishlardan salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Ko'pincha, bu korxonalar spot savdolardan foydalanishining sababi, ular mavjud bo'lgan alternativalar ular uchun foydali bo'lishi mumkinligini bilishmaydi. Ko'pgina hollarda, ishlab chiqilgan spot kurs bo'yicha valyuta ayirboshlashning muqobil variantlari biznes uchun maxsus mo'ljallangan.
Forex bozori dunyodagi eng katta va eng likvid bozor bo'lib, har kuni trillionlab dollarlar o'zgarib turadi. Eng faol sotiladigan valyutalar AQSh dollari, evro, ingliz funti, yapon iyenasi va Kanada dollaridir. Evro ko'plab kontinental Evropa mamlakatlarida, jumladan Germaniya, Frantsiya va Italiyada qo'llaniladi. Oʻz hajmiga koʻra mazkur bozor boshqa barcha bozorlardan katta hisoblanadi. Masalan, qimmatli qogʻozlar bozorining jahondagi kundalik hajmi qariyb 300 milliardni tashkil etadi. Holbuki, Forex bozorining kunlik hajmi 1-3 trillion dollar deb baholanadi.
Forex aksiyalar yoki valuta fyucherslari kabi aniq savdo qilinadigan joyi yoʻq. Forex bozorida savdo bir yoʻla butun jahondagi yuzlab banklarda telefon va komputer terminallari orqali oʻtadi.
Bundan tashqari, fyuchers va fond bozorlarining yana bir jiddiy farqi va ayni paytda cheklovi bor - bunda savdo kun oxirida to'xtatilib, faqat keyingi kuni ertalab davom ettiriladi. Shu bois, agar siz Rossiya bozorida savdo qilayotgan, bozor uchun muhim ayrim voqealar esa AQShda yuz bergan boʻlsa, u holda ertalab bozor ochilishidagi holat siz kutganingizga mutlaqo toʻgʻri kelmasligi mumkin. Forex bozori kecha-yu kunduz 24 soat mobaynida ishlaydi va valyuta ayirboshlash butun ish haftasi davomida toʻxtamaydi. Amalda soat mintaqalarining har birida (yaʼni, London, Nyu York, Tokyo, Gonkong, Sidney va boshqa joylarda) valyutani kotirovkalash istagida boʻlgan dilerlar bor.¹⁴