Xayitov sh. N., Artikova d. M., Musayeva j. K

Innovastion menejmentdagi nazorat
Hisob
- bu menejment funksiyasi bo`lib, unda menejment tizimining har
qanday o`lchamlari, resurslarning sarflanishi va vaqti qayd etilib boriladi. Menejment
samaradorligini oshirishning asosiy shartlaridan biri – hisobni sifatli, doimiy va to`la
olib borishdir. Hisob, reja, dastur, topshiriqlarni quyidagi ko`rsatkichlar, ya`ni sifat,
miqdor, xarajat, ijrochi va muddatlar bo`yicha to`la bajarilgandan sung tashkil etilishi
kerak.
Hisobga qo`yiladigan talablar
:
1) Menejment tizimining barcha quyi tizimlarining sifat ko`rsatkichlari, mahsulot
miqdori, resurs sig`imi, firma bo`limlari, mahsulot bozorlari bo`yicha hisob olib
borish.
2) Ko`rsatkichlarni dinamik bo`yicha hisobga olish va hisob natijalarini tahlilida
foydalanish.
3) Tizimni ta`minlash, ya`ni menejment tizimi va uning tashqi muhit
ko`rsatkichlarini hisobga olish.
4)
Komp`yuter texnikasi asosida hisoblashni avtomatlashtirish.
5) Sifatli mehnatni rag`batlashtirishda hisob natijalaridan foydalanish.
Nazorat
–menejment funksiyasi bo`lib , unda reja, dastur , yozma va og`zaki
topshiriqlarni boshqaruv qarorlarini amalga oshirish bo`yicha hujjatlarning bajarishini
ta`minlaydi Nazorat – innovastion menejmentning korxona ishi natijalarini miqdoriy
va sifatli baholanishini hisobga olish bilan bog’liq muhim vazifasidir. U teskari
aloqaga ega tizimdan iborat bo’ladi, uning maqsadi tashkilot tomonidan qo’yilgan
maqsadlarga erishishni ta’minlashdan iborat. Nazorat – bu standartlar va solishtirish

---

39
bazasini belgilash, tizimga kirishlarni tadqiqot qilish, natijalarni me’yoriy baza bilan
solishtirishni tashkil qilish, chetga chiqishlar va ularni yo’l qo’yiladigan darajasini
belgilash, hamda natijalarni yakuniy o’lchash bo’yicha turli tuman tadbirlar tizimidir.
Nazorat
teskari aloqaga ega jarayon bo’ladi, ya’ni tizimga kirishdagi
natijalarning miqdoriy o’lchanishi chiqishdagi parametrlar va tashqi va ichki muhit
ta’siri omillarini baholanishi bilan bog’lanadi. Masalan, yangiliklarni amalga
oshirishdan rejalashtirilgancha nisbatan pastroq foyda olinishi quyidagilar bilan
izohlanadi.
a) natijasi sotishlar hajmi bo’lgan bozorni yetarlicha tadqiqot qilinmaganligi va
noto’g’ri marketing tadbirlari;
b) yomonroq xom ashyoni kelib tushishi, ishlab tushish tartiblariga rioya
qilishdagi xatolar, texnik nazorat bo’lishi ishidagi buzilishlar oqibatida yangiliklar
iste’mol xususiyatlarini pasayishi;
v) ishlab chiqarish xarajatlarini me’yoridan oshib ketishi, bu yangilik
tannarxini oshib ketishiga olib keladi va h.k.
Yangilikni ishlab chiqishdagi nazoratni taomillashtirish quyidagi bir qator
shartlarni ilgari suradi:

Nazoratning tashkiliy tuzilmalarini mavjudligi.

Ijroiya idoralari va xizmatlarini shakllantirish.

Xodimlarni maxsus tayyorlash;

tahlilning usullar va nazorat shakllarini ishlab chiqish;

me’yoriy, metodologik va axborot bazasini kengaytirish.
Innovastion faoliyatdan qo’llaniladigan nazorat turlari nazoratning maqsadlari,
ko’lamlari, shakllari, predmetlari, ob’ektlari, usullari bo’yicha bo’linadilar.
Innovastion faoliyatdagi nazorat turlari
2.3. – rasmda berilgan.
strategik
operativ
moliyaviy
ma’muriy
vazifaviy bo’linmalar
texnologik jarayonlar
mahsulot
ITTKI
Nazoratning maqsadi
Nazoratning predmeti
Nazoratning ob`ektlari

---

40
yoppasiga
operastiyalar
bosqichlar bo’yicha tanlov
ko’z orqali
his qilish organlari orqali
parametrik
statistik
avtomatlashtirilgan tizimli
tashqi
ichki