2-mavzu: Menejment nazariyasining shakllanishi va rivojlanishi Reja: Menejment haqida umumiy tushuncha

2-mavzu: Menejment nazariyasining shakllanishi va rivojlanishi

Reja:

1. Menejment haqida umumiy tushuncha.

2. Menejment rivojlanishi tarixi. Ilmiy menejment. Mumtoz (ma’muriy menejment). Tizimli yondashuv. Vaziyatli yondashuv.

3. Menejmentning zamonaviy tendentsiyalari.

1.Menejment haqida umumiy tushuncha.

• 1.Menejment haqida umumiy tushuncha.
• Menejment (inglizcha management — boshqarmoq, idora qilmoq, tashkil qilmoq) — bu: — ishlab chiqarishni, tijoratni boshqarish bo‘yicha ma’lum maqsadlarni ko‘zlovchi amaliy faoliyat; — boshqaruv nazariyasi fani boshqaruv tamoyillari, usullari, vositalari va shakllarining majmuasi; — mamlakatimizning hozirgi zamon amaliyotida korxona, aksiyadorlik jamiyatining rahbarlik qiluvchi tarkibidir. Menejment tushunchasi hayotimizga mustahkam kirib kelgan va o‘zbekcha ishga doir faoliyat uchun odatiy bo'lib qolgan. Ammo shuni hisobga olish joizki, gap yangi falsafa haqida ketmoqda, bunda qadriyatlar va ustuvorliklarning yangi tizimlari amalda bo‘ladi. Shu munosabat bilan menejment atamasining ma’nosi ustida batafsilroq to‘xtash darkor. Ba’zi bir mualliflar o‘zbekcha boshqaruv so‘zi va inglizcha menejmentni sinonimlar deb hisoblaydilar. Haqiqatda esa ularning mazmuni birmuncha farqlanadi. Menejment atamasini qo‘llab turib biz xalqaro amaliyotda o‘rnashib qolgan tendensiyaga rioya qilamiz, unga ko‘ra uning ostida hodisa va jarayonlarning butunlay ma‘lum doirasi ko‘zda tutiladi.

Menejmentning asosiy vazifalari Rejalashtirish Menejment kompaniya kelajakda bo‘lishni xoxlagan «joyni» va uni u erga olib boradigan «marshrut»ni belgilaydi. Rejalashtirish ostida biz kelajakda tashkilot faoliyatining natijalari va maqsadlarni aniqlash, shuningdek, vazifalarni belgilash va ularni hal qilish uchun zarur resurslarni baholashni tushunamiz. Rejalashtirishning cheklangan tarkalishi, shuningdek, uning etarlicha yukori darajada ishlangan bo‘lmasligi tashkilot foalityatining samarasi pasayib ketishiga olib keladi. Tashkillashtirish Rejalashtirishdan so‘ng tashkillashtirish keladi, ya’ni rejani bajarish uchun foydalaniladigan usul va vositalar haqida qaror qabul qilish. Tashkillashtirish ish vazifalarini belgilash, ularni tashkilot bo‘limlarida aniqlashtirish va ular o‘rtasida resurslarni taqsimlash. Liderlik Liderlikni menejmentning vazifalari sifatida ahamiyati muntazam oshib bormokda. Liderlik (boshqarish) ostida tashkilot maqsadlariga erishishga ishchilarni motivatsiya qilish uchun menejer ta’siridan foydalanish tushuniladi. Samarali boshqarish tashkilotning barcha hodimlari uni maqsadlari, qadriyatlari va madaniyatini bo‘lishishadi, umumiy faoliyat bilan yukori natijalarga erishishga harakat kilishini nazarda tutadi. Kuyilgan vazifalarni echishga bevosita menejerga bo‘ysingan hodimlarni, hamda butun bo‘lim va filiallarni motivlashtirish zarur. Bizning noaniqlik, kompaniyalarni «soddalashtirish», xalkaro rakobat va ishchi kuchi turlarini kupayishi asrida menejmentni korporativ madaniyatni shakllantirish, muammolarni echish va ishchilarni tashkilot maqsadlariga erishish uchun motivlashtirish – biznes muvaffaqiyatining kritik muhim omilidir.

• Menejmentning asosiy vazifalari Rejalashtirish Menejment kompaniya kelajakda bo‘lishni xoxlagan «joyni» va uni u erga olib boradigan «marshrut»ni belgilaydi. Rejalashtirish ostida biz kelajakda tashkilot faoliyatining natijalari va maqsadlarni aniqlash, shuningdek, vazifalarni belgilash va ularni hal qilish uchun zarur resurslarni baholashni tushunamiz. Rejalashtirishning cheklangan tarkalishi, shuningdek, uning etarlicha yukori darajada ishlangan bo‘lmasligi tashkilot foalityatining samarasi pasayib ketishiga olib keladi. Tashkillashtirish Rejalashtirishdan so‘ng tashkillashtirish keladi, ya’ni rejani bajarish uchun foydalaniladigan usul va vositalar haqida qaror qabul qilish. Tashkillashtirish ish vazifalarini belgilash, ularni tashkilot bo‘limlarida aniqlashtirish va ular o‘rtasida resurslarni taqsimlash. Liderlik Liderlikni menejmentning vazifalari sifatida ahamiyati muntazam oshib bormokda. Liderlik (boshqarish) ostida tashkilot maqsadlariga erishishga ishchilarni motivatsiya qilish uchun menejer ta’siridan foydalanish tushuniladi. Samarali boshqarish tashkilotning barcha hodimlari uni maqsadlari, qadriyatlari va madaniyatini bo‘lishishadi, umumiy faoliyat bilan yukori natijalarga erishishga harakat kilishini nazarda tutadi. Kuyilgan vazifalarni echishga bevosita menejerga bo‘ysingan hodimlarni, hamda butun bo‘lim va filiallarni motivlashtirish zarur. Bizning noaniqlik, kompaniyalarni «soddalashtirish», xalkaro rakobat va ishchi kuchi turlarini kupayishi asrida menejmentni korporativ madaniyatni shakllantirish, muammolarni echish va ishchilarni tashkilot maqsadlariga erishish uchun motivlashtirish – biznes muvaffaqiyatining kritik muhim omilidir.