Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayilova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 152 152 Statistikaya görə, hazırda dünyada 191 milyon nəfər vətənindən kənarda yaşayır. Onların 115 milyon nəfəri inkişaf etmiş, 75 milyon nəfəri isə aralarında Cənubi Koreya və Sinqapurun da yer aldığı inkişaf etməkdə olan ölkələr seçiblər. Qloballaşmanın qaçılmaz ünsürünə çevrilən miqrasiya həm gedənlərin ölkələrinə, həm də miqrantların üz tutduqları dövlətlərə xeyir verməlidir. Vətənlərini tərk edən miqrantlar gəldikləri ölkələrdə yerli əhali arasında populyar olmayan işlərdə çalışır, «ikinci vətən»lərini ümumi iqtisadi göstəricilərinin yaxşılaşmasına və əhalisi «qocalan» dövlətin sosial təminat-pensiya sisteminin güclənməsinə kömək edir. Xatırladaq ki, hazırda Rusiya 2, 5 milyon, dünyanın müxtəlif ölkələrində isə 500 minə yaxın Azərbaycan vətəndaşı miqrant statusu ilə yaşayıb çalışır. Onların hər il Azərbaycana yolladıqları maliyyə vəsaitinin həcmi isə 2 milyard dollara yaxındır [2]. Göründüyü kimi azərbaycanlıların mühacirət etdikləri dövlətlər içərisində Rusiya liderliyi qoruyub saxlayır. Hazırda Rusiyada azərbaycanlıların çoxsaylı və kompakt halında məskunlaşdığı şəhərlər içərisində Moskva, Sankt-Pterburq, Tümen və digər şəhərlər üstünlük təşkil edir. Xüsusilə Moskva şəhər əhalisinin 8 %-ni azərbaycanlılar təşkil edir. Azərbaycanlıların əsasən ticarətlə, habelə restoran biznesi ilə www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayılova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 153 153 153 məşğul olduğu bildirilir. Bu gün, Moskvada 3 minə qədər elmi idarələrdə çalışan azərbaycanlı var. Düzdür, azərbaycanlılar arasında əksəriyyəti ticarətlə məşğul olanlar tutur. Bəzilər onların arasında evə dönməyə meylin artdığını hiss edirlər. Bu tendensiyanı gücləndirən amillərdən biri kimi Rusiyada ksenofobiyanın artması qeyd olunur[42]. Moskva ilə yanaşı, azərbaycanlı ziyalı zümrəsi artıq İsveç, Fransa, Böyük Britaniya, Almaniya, Türkiyə, ABŞ, Ukrayna, Moldova, Belorusiya, Kanada, Norveç, Hollandiya, Belçika və s. ölkələrdə formalaşmağa başlayıb ki, bunda müstəqillik illərindən sonra bu ölkələrə axını güclənən zəkaların rolu böyük olub. Zəka axınının müsbət tərəfi kimi biz ziyalı zümrəsinin xaricdə formalaşmasını göstərsək də, bunun neqativ cəhətləri də son illər özünü büruzə verir. Bu xaricə dini təhsil almaq üçün gedən gənclərin geri qayıtmayaraq, sonradan müxtəlif təriqətlər və qrupların üzvlərinə çevrilməsidir. ABŞ-ın ən qorxunc Quantanamo həbsxanasında həbs edilən terrorçular sırasında azərbaycanlıların da olması təhsil ardınca xaricdə gedənlərin dövlət tərəfindən nəzarətə alınmasının zəruriliyini meydana çıxarır. Hazırda dini təhsil almaq üçün Azərbaycanı tərk etmiş gənclərin sayı 2 min nəfərə çatır. Amma onların heç də hamısı www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayilova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 154 154 Vətənə dindar kimi qayıtmırlar. Onlara Azərbaycanda fəaliyyət göstərən islam xeyriyyə təşkilatları və dini qurumlar yardım göstərib. Gənclər əksər hallarda dini cərəyanların təsiri altına düşdüyündən, geri qayıda bilmir. Onlardan bəziləri işlə də təmin olunur. Əlavə edək ki, dini təhsil adı ilə ölkədən çıxanlar həm də hərbi xidmətdən yayınırlar. Dövlət xətti ilə göndərilən gənclərin taleyi üçün dövlət qurumu məsuliyyət daşıyır. Amma müxtəlif qurumların təhsil almaq adı altında aldadıb Suriya, İran, Pakistan, Misir və Səudiyyə Ərəbistanına apardığı cavanlar da var ki, onlara görə isə dövlət qurumu heç bir məsuliyyət daşımır. Azərbaycan dövləti onlara nə təqaüd verir, nə də təhsil haqlarını ödəyir [19]. Bu problemlərlə yanaşı xaricdə iş və təhsil ardınca gedən zəka sahibləri Azərbaycanın inkişafı üçün önəmli olan yenilik və ixtiraları orada edirlər. Bu gün dünyanın inkişaf etmiş, iqtisadi potensialı geniş olan 19 regionunda 284 nəfər Azərbaycandan olan iqtisadçı alim çalışır. Azərbaycanın müxtəlif yaşayış məntəqələrindən İran İslam Respublikasının sərhədyanı ərazilərində, o cümlədən Ərdəbildə, Təbrizdə, Germidə, Parsabadda, Zəncanda, Şirazda, İsfahanda, Urmiyada 2636 nəfər kənd təsərrüfatı mütəxəssisi çalışır. Onlardan 423 nəfəri kənd təsərrüfatının müxtəlif sahələri üzrə elmi-tədqiqat işləri www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayılova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 155 155 155 aparırlar. Kənd təsərrüfatında balanslaşdırma və intensivləşdirilmə siyasətinin aparılmasında, iqtisadi amillərin sivil qaydalarla tətbiqi sahəsində İranda çalışan azərbaycanlı mütəxəssislər ölkənin büdcəsinə əlavə olaraq 2002-ci ildə ümumilikdə 18622 min dollar gəlir veriblər. 2003-cü ildə isə bu rəqəm 25701 min dollar olub. RF-nin iqtisadiyyat infrastrukturlarının inkişafında, formalaşmasında və yeniləşməsində təkcə 2002-ci ildə 78 min azərbaycanlı iştirak edib. Onların arasında 313 ixtiraçı-alim ölkənin iqtisadi qüdrəti üçün layihələr verib. Nəticədə RF-nin büdcəsinə 2002- ci ildə 8 milyard 610 milyon 594 min dollar gəlir gəlib. 2003- cü ildə isə bu rəqəm 12 milyard 211 milyon dollar olub [92]. Araşdırmalarımıza görə hazırda xaricə zəka axını prosesinə qoşulan gənclərin aşağıdakı problemləri əsas gətirilir: 1. Az əmək haqqı, AMEA əməkdaşları, təhsil işçiləri, həkimlər və digər peşə sahiblərinin aylıq gəliri 140-200 ABŞ dolları civarındadır və bu ailəli gənclərin 2 həftəlik dolanışığı deməkdir. 2. Sosial güzəştlərin olmaması. Gənclər şəhəri modelinin olmaması üzündən ev, avtomobil və digər yaşayış üçün zəruri olanlara dövlət tərəfindən verilən güzəştlərin gənc tədqiqatçıları və işçilərinin əmək haqqı ilə uyğun olmaması. Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|