Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayilova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 136 136 Aşurbəyli; tibb elmləri doktoru, professor Umnisə Musabəyova; filologiya elmləri doktoru, mərhum professor Əzizə Cəfərzadə, əməkdar elm xadimi, tibb elmləri doktoru, professor Mina Davatdarova; tibb elmləri doktoru, professor Sayalı Tağıyeva; akademik, tibb elmləri doktoru, mərhum professor Zərifə Əliyeva və bir çox başqalarının adını çəkə bilərik. Elm aləmində qadınların uğurlarına, onların kişilərlə bərabər (qadınların elmlərlə məşğul olmaq imkanı mənasında) hüquqlarına baxmayaraq, bu müvəffəqiyyətlər qadının elmin idarəolunma orqanlarında məhdud şəkildə təmsil olunması, ayrı-seçkilik, kişilərlə birgə aparılmış tədqiqatların nəticəsi çap olunarkən, qadınların hüquqlarının pozulması fenomeni ilə «sülh şəraitində» yanaşı yaşayırdı və yaşamaqdadır. Bizə elə gəlir ki, qadın yaradıcılığına kişilərin qısqanc yanaşması etnik yox, universal, bütün ölkələrdə müşahidə edilən hadisə, yaxud xüsusiyyətdir. Elm tarixçisi M. U. Rossister özünün «Elmdə matilda-matvey effekti» əsərində yazırdı ki, alim qadın F. Rotşteyn-Robbine 30 il ərzində fizioloq C. Uipl ilə yanaşı çalışmışdı və onların bir çox birgə hazırlanmış yazıları vardı–buna baxmayaraq 1934-cü ildə Nobel mükafatını Uipl tək almışdı [43]. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayılova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 137 137 137 Sovet dövründə həyatın bütün sahələrinə cəlb olunan Azərbaycan qadını ölkə həyatının bütün sahələrində aparıcı mövqe tuturdu. 1960-1980-ci illərdə ali məktəb tələbələrinin 35-40%-i qız idi. Milli təhsil və mədəni quruculuq sahəsində Azərbaycan qadınları ona xas olan yüksək vətəndaşlıq və xalqına sevgi hissi ilə yaxından iştirak edirdi. 1980-ci ildə respublikanın xalq təsərrüfatı sahəsində 768 min qadın çalışırdı. Qadını istehsalat sahəsinə, ağır sənayeyə, kənd təsərrüfatına (pambıq və çay plantasiyalarına) cəlb edən Sovet hökuməti bundan sui- istifadə edirdi. Tarlada, pambıq və çay əkini və yığımının çətin sahələrində qadın əməyi üstünlük təşkil edirdi. Kişilər isə idarəetmə kürsüsündə oturaraq qadın əməyinə nəzarət edirdi. Demək olar ki, qoşqu rolunu yerinə yetirən qadına qarşı münasibətdə islam ənənələri tamamilə unudulmuşdu. Partiya ideologiyası qadın əməyini rəğbətləndirir, «Sosialist Əməyi Qəhrəmanı» adı verərək maddi və mənəvi cəhətdən onu həvəsləndirirdi. Artıq normaya çevrilən ağır qadın əməyi ilə bağlı süni apofeoz yaradılırdı [82, 8-11]. Göründüyü kimi ölkədə qadın və kişi zəkalarının zəka axınına qoşulması və ölkədə qalıb işləyənlər arasında www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayilova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 138 138 müəyyən rəqəmlərdə fərq olmasına baxmayaraq, problem eyni istiqamətdə inkişaf edirdi. Azərbaycandan zəka axını prosesinin kütləvi şəkil alması 1991-ci ildə Dövlət müstəqilliyi haqqında bəyannamənin imzalanması oldu. Yeni müstəqillik əldə edən Azərbaycan daxili siyasi ictimai proseslərlə üz-üzə qalması digər sahələrlə yanaşı elm və təhsil sahəsinə də öz təsirini göstərdi. Ermənistanın Azərbaycana qarşı başladığı işğalçı müharibə daxili miqrasiya həddini yüksək dərəcəyə çatdırdı. Erməni işğalından canlarını qurtarıb yurdlarını tərk edənlər bir yana– hazırda ölkədə 272. 000 nəfər qaçqınların yaşayış səviyyəsindən əsla fərqlənməyən həyat sürür. Onlar Ermənistanı tərk edib Azərbaycana gələn 220. 000 azəri və 52. 000 nəfər məsheti türküdür. 234 qaçqın, o cümlədən Əfqanıstandan Bakıya gəlmiş 151 əfqan ölkəni tərk edərək, başqa dövlətlərə üz tutub. 114 nəfər Azərbaycandan getmək istəsələr də, qərarlarını sonradan dəyişiblər. Qaçqınlardan 67 nəfər Kanada, 15 nəfəri İsveçə, 13 nəfəri isə ABŞ-a mühacirət edib. Son iki il ərzində 5. 200 nəfər soydaşımız Avropanın müxtəlif ölkələrinə gedərək orada sığınacaq istəyiblər. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayılova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 139 139 139 Rəsmi statistikaya görə, 1994-cü ildə Azərbaycan və Ermənistan arasında atəşkəs sazişi bağlanandan üzübəri 72. 000 nəfər məcburi köçkün ermənilərin işğal etdikləri rayonlarla həmsərhəd bölgələrə, başlıca olaraq Fizuli və Ağdam rayonlarına qayıdıblar. Erməni terrorçuları hələ də Dağlıq Qarabağ və ətraf 7 rayonu işğalda saxladıqlarından, məcburi köçkünlərin tam əksəriyyəti doğma yurd-yuvalarına dönə bilmirlər. Məcburi köçkünlər arasında 40. 000 nəfər Dağlıq Qarabağ sakini və 530 min nəfər ətraf rayonların əhalisi vardır. 1994-cü ildə əsrin müqavilə–neft kontraktlarının imzalanması bir çox inkişaf etmiş dövlətlərin Azərbaycanla münasibətlərinin güclənməsi iqtisadi, sosial və elmi əməkdaşlığın inkişaf etməsinə təkan verdi. Bakı və digər şəhərlərdə mərkəzləri açılan iri transmilli şirkətlərə işə cəlb edilən zəkalı gənclər sonradan təcrübə keçməyə göndərildikləri ölkələrdən geri qayıtmırdı. BP, Statoil, Exxon və s. şirkətlərdə öz zəkalarını bu gün xarici ölkələrdə yüksək qiymətləndirirlər. 1988-ci ildə Bakı elm və təhsil işçiləri ilə yanaşı mütəxəssislər arasında aparılan sosioloji sorğu bir çox maraqlı məqamlara aşkarlıq gətirmişdir. Rəyi soruşulan azərbaycanlı respondentlərin 5%-i Rusiyaya, 3 %-i Türkiyəyə, qalan 82 %-i Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|