Y anında Gənclər Fondu tərəfindən qismən maliyyələşdirilən
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayilova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 140 140 isə digər ölkələrə öz zəkaları hesabına kapital toplamağa üstünlük veriblər. Proqramçı, fizik və digər dəqiq elmlər üzrə mütəxəssislər əsasən ABŞ-da yaşamaq istədiklərini bildiriblər. 1998-99-cu illərdə ölkəni tərk edən mühacirlərin 62%-i ali təhsilli, 24 %-i isə natamam təhsillidilər [84, 33-35]. Respublikanı təkcə Rusiyaya getmək üçün 10 min adam tərk edir. «Coanit» yəhudi agentliyinin apardığı araşdırmaya əsasən son on ildə Azərbaycanı 31 min yəhudi tərk edib. Azərbaycandan miqrasiya edənlərin arasında yüksək peşəkarlığa malik elm xadimləri, sənətkarlar və gənclər üstünlük təşkil edir. Siyasi, iqtisadi və sosial sahələrdə nəzərə çarpan nailiyyətlərə baxmayaraq, Azərbaycan hələ də davam edən münaqişənin, bazar iqtisadiyyatı və demokratiyaya keçidin törətdiyi böyük problemlərlə üzləşməkdədir. 1996-cı ildən etibarən iqtisadi inkişaf sahəsində müəyyən tərəqqi müşahidə olunsa da, ölkədə işsizlik səviyyəsi 1, 2% olmuşdur. Bu problemlər qadınlar, məcburi köçkünlər və gənclər arasında xüsusilə özünü göstərir. Buna görə də siyasi sabitliyə və iqtisadiyyat sahəsində nailiyyətlərə baxmayaraq, Azərbaycandan miqrasiya səviyyəsi yüksək olaraq qalmaqda davam edir. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, son il ərzində miqrasiyanın tipi və dinamikası dramatik şəkildə dəyişmişdir. 1988-90-cı illər ərzində www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayılova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 141 141 141 Azərbaycan xarici miqrasiya və qaçqınlar problemi ilə üzləşmiş bir neçə sovet respublikasından biri olmuşdur. Xüsusilə 1991-94-cü illərdəki qeyri-sabitlik, uzun müddət davam edən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və kəskin iqtisadi çətinliklər miqrasiyaya güclü təsir göstərmişdir. Bir qədər sonra bu öz yerini iqtisadi miqrasiyaya vermişdir. 1996-97-ci illər ərzində 272 min şəxs leqal şəkildə Azərbaycandan Rusiya, Ukrayna, Türkiyə, Almaniya, İsrail və Hollandiyaya mühacir etmiş və orada məskunlaşmışlar. Bütünlükdə isə təkcə Rusiyaya bu günədək 1, 5 milyon adam getmişdir [39]. 1997-99-cu illərdə miqrasiya edənlər Qərbi Avropa ölkələrinə, ilk növbədə Almaniya və Hollandiyaya köçmüşlər. Azərbaycandan tənzimlənməyən mühacirət Qərbi Avropa ölkələrinin hakimiyyət dairələri üçün narahatlıq doğuran problemə çevrilmişdir. Statistikaya əsasən təqribən 4000 nəfər Azərbaycan vətəndaşı 2000-ci ildə Avropa ölkələrinə sığınacaq üçün müraciət etmişdir. Hollandiya və Belçika azərbaycanlı mühacirlərin sığınacaq üçün ən çox müraciət etdikləri ölkələrdir. Azərbaycan zəka axını prosesinlə bağlı müstəqil qəzet «Exo»nun İnternet vasitəsilə keçirdiyi sorğuda iştirak edən 178 respondent 88 % hesab edir ki, proses Azərbaycana mənfi təsir göstərir. Bundan zərər çəkən Azərbaycanın elmi www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayilova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 142 142 potensialıdır. 11% – rəyi soruşulan hesab edir ki, zəka axınından mənfi nəsə gözləmək əbəsdir. Bu adi bir haldır və qloballaşma dövrünün əsas tələblərindəndir. 1 % vətəndaş isə ümumiyyətlə zəka axını prosesinin mahiyyətini başa düşmədiklərini etiraf ediblər [105]. Bəzi ekspertlər belə hesab edirlər ki, prosesin mahiyyətində gənclərin və tələbələrinə xaricdə təhsil alması durursa, bu müsbət hal kimi qəbul edilməlidir. Xarici təhsil zamanı tələbələr xarici diplom alır, iri transmilli şirkət və beynəlxalq qurumlarda təcrübə keçir, xarici dil bilir nəhayət təhsil aldıqları ölkələrdə iş tapırlar, kifayət qədər pul qazanır və ölkələrinə göndərirlər. Bundan qazanan isə ölkə iqtisadiyyatı olur ki, bu zaman pul dövriyyəsi artır. Lakin həkim və müəllimlərin sayının azalmasından narahatçılıq doğulduğunu etiraf edən ekspertlər belə davam edəcəyi təqdirdə bu sahələrdi mütəxəssis qıtlığının öz təsirini digərlərinə də göstərəcəyini bildiriblər. Maliyyə səbəbindən peşəkar musiqiçilərin xaricə işləməyə getməsi və gənclərin incəsənətə marağının azalması neqativ hal kimi saymaq lazımdır. Vaxtında elmi ixtira və yenilik edən alimə diqqət göstərilməməsi onlarda küskünlük yaradır və zamanla elmə www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Eliza İsmayılova Qloballaşma dövründə “zəka axını” 143 143 143 yüksək məbləğdə maliyyə ayıran dövlətlərin ali və elmi müəssisələrinə üz tuturlar [112, 6-14]. Ekspertlərin fikrincə, xarici dövlətləri qeyd-şərtsiz ölkələrində qəbul etdikləri azərbaycanlı mütəxəssislərin aşağıda qeyd edilən sahələr üzrə təhsilə üstünlük verirlər: Geoloji kəşfiyyat; 2. Qaz və neft emalı; 3. Kimya texnoloqları; 4. Neft mexaniki; 5. Energetik; 6. İstehsalın avtomatlaşdırılması; 7. Neft və qaz kompleksinin iqtisadiyyatı; 8. Beynəlxalq iqtisadi əlaqələr; 9. Fizika; 10. Riyaziyyat; 11. Kompüter texnologiyası; 12. Neft mühəndisi; 13. Yüngül sənaye üzrə mütəxəssis; 14. Həkim və müəllimlər və s. Bir çox ali məktəbləri diqqət mərkəzində saxlayan müxtəlif fond, tədqiqat və təhsil mərkəzləri, səfirlik və iri transmilli şirkətlərin ekspertləri fərqlənən azərbaycanlı tələbələri cəlbedici təkliflərlə öz ölkələrinə getməyə təhrik edirlər. Qloballaşma dünyada Avrasiya kimi bir məkanın aparıcı dövlətinə çevrilməkdə olan Azərbaycan iqtisadi və sosial-siyasi cəhətdən gücləndikcə onun savadlı gənc kadrlara və mütəxəssislərə ehtiyacı artacaq. Bu səbəbdən də əsas sahə kimi elm və təhsilin Avropa standartlarına uyğunlaşdırılması zəruridir. Eyni zamanda zəka axını Azərbaycan dövlətinin milli təhlükəsizliyinə də zərərlidir. [40] Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|