Yazi takip ahmet Dede Secretary yayin tüRÜ Üç Aylık, Uluslararası, Süreli Yayın Type of Publication
Yüklə 4,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
KİNDÎ, FELSEFEYİ KABULÜ VE KONUMLANDIRMASI 17 kati hakikat arayıcısının kabul etmesi bir erdemdir. Çünkü hakikati arayan için hakikatin kendisinden daha kıymetli bir şey yoktur. 13 “Hak bilirliğin gereği olarak bize düşen, hakiki ve ciddi konularda ken- dilerinden büyük ölçüde yararlandıklarımız şöyle dursun, basit ve küçük ölçüde yararlandıklarımızı dahi karalamamaktır. Her ne kadar bazı gerçek- leri görmemişlerse de bize intikal eden düşünce ürünleriyle onlar, bizim atamız ve ortağımız sayılırlar. O ürünler bize, onların hakikatine eremedik- leri birçok bilgiye ulaşmak için bir yol ve bir araç olmuştur.” 14 Kindî, fikirlere ve onları nakledenlere karşı kadirşinas olduğunu bu sa- tırlarıyla ifade etmektedir. Aynı zamanda felsefeyi veya Müslümanların üretmediği/üretemediği fikirlerin zem edilmemesi gerektiğini, aksine bu aktarımı yapanların atamız ve ortağımız olduklarını kabul etmenin şerefli bir davranış olduğunu açıkça belirtmektedir. Değil geçmişte ortaya kon- muş düşünceleri reddetmek ve onlardan faydalanmamak aksine onları biz- lere nakledenlere müteşekkir olmamız gerektiğini ifade etmesi kayda de- ğerdir. Yine bilgiyi taşımakla/nakletmekle o bilgiden faydalanmanın farklı şeyler olduğunu beyan etmesi, bir Müslümanın Müslüman olmayanların ürettikleri bilgiye verdiği değeri göstermesi açısından önem arz etmektedir. Bunun yanında Kindî, varlık hakkındaki bilginin (felsefî bilgi) tek bir insan veya gruba mal edilemeyeceğini aksine büyük bilgi ırmaklarının oluşu- munda küçük derelerin önemine özellikle vurgu yapması, Müslümanların da bu nehre su taşımaları gerektiğine öncülük sayılmalıdır. Felsefeye ya da düşünceye karşı çıkanları ise Kindî şu şekilde tasvir et- mektedir: “ ayık olmadıkları halde, hakkı temsil durumunda olsalar da, bunların kıt zekâsı gerçeğin esprisini anlamaktan acizdir. Bilgileri ise yük- sek düşünce sahiplerini takdir etme, yararı, herkese ve onlara da dokuna- cak olan ictihad yapma düzeyinde değildir Haset kiri ve düşünce ufukla- rını kaplayan karanlık, gerçeğin nurunu görmelerini engellemiştir ” 15 Her çağda, birçok insan, anlamadıkları şeylere düşman olmuştur. Bu durum her zaman vuku bulacak acı bir gerçektir. Kindî devrinde durum böyle iken bugün de güya Müslüman olan birçok insan formatındakiler, anlamadıkla- rı, kapasitelerinin yetmediği fikirleri ve onların sahiplerini kötülemeyi ken- dilerine vazife bilmektedirler. 13 Peter Adamson, Great Medieval Thinkers, Al-Kindî (O ford: O ford University Press, 2006), 23. 14 Kindî, “İlk Felsefe Üzerine”, Felsefi Risâleler içinde, çev. Mahmut Kaya (İstanbul, Klasik Yayınları, 2002) 140,141; Hakikati önce kim keşfetmişse onu ondan almayı Kindî kadirşinaslık olarak gördüğü gibi Kindî’den sonra gelen Müslüman düşünürler de Kindî’nin yolunda yürümeyi kendilerine şiar edinmişlerdir. Bkz. İbn Rüşd, Fas- lu’l-Makal, çev. Bekir Karlığa (İstanbul: 1992), 68-69. 15 Kindî, “İlk Felsefe Üzerine”, 142. DİYANET İLMÎ DERGİ · CİLT: 54 · SAYI: 2 · NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2018 18 c. Neden Felsefe Yapmak Gereklidir? Felsefe neden gereklidir Felsefe yapmak ne işe yarar Kindî bu sorula- ra şu şekilde cevap verir: “Bir sebeplilik bağıntısı olmadan gerçeğin bilgi- sini elde edemeyiz. Her şeyin varlığının ve sürekliliğinin sebebi gerçeklik- tir.” 16 Neden felsefe, dediğimizde buradan anlaşılan varlığın, varlık ve va- roluş sebepliliğini bilmektir. Varlığın varlık sebebini bilmek, ilk başta dü- şünce üretmenin gerekli ve zorunlu olduğuna bizi sevk etmektedir. İkinci olarak felsefe yapmak, medeniyet inşa etmeye düşünsel zemin hazırlamak demektir. Tarihte Müslümanların yenilgilere uğramalarının zaafı, varlığın sebepliliğini bilmeyi göz ardı etmiş olmaları nedeniyledir. Hâlbuki varlığın özünü bilmek, onun ne işe yaradığını bilmek demektir. Düşünce ve mede- niyet; varlığın kabiliyetleri üzerine kurgulanıp, kurulduğuna göre eşyayı sebepleri ile bilmek bir zorunluluktur. Bunu temin eden ise ilk etapta felse- fedir yani felsefi bilgi ve metotlardır. Aynı zamanda metafizik alanı bilme- nin imkânı da, ancak felsefî usûlle kavranabilir. “Felsefenin en değerlisi ve mertebe bakımından en yücesi; “ilk felsefe” dir. Bununla her gerçeğin sebebi olan “İlk Gerçek (Hakikat) hakkındaki bilgiyi kastediyorum. Çünkü sebebin bilgisi, sebeplinin bilgisinden daha değerlidir.” 17 Varlık ve varoluş sebepliliğinde, esas Varlık; varlığa ve varoluşa sebep olan İlk Sebebi bilmektir. Sebebin bilgisi de Kindî’ye göre, ilk felsefe yani Tanrı’yı bilmektir. Tanrıyı bilmek ve O’nu sebeplerin sebebi olarak ko- numlandırmak, her yaratımı veya varlığı bir sebep bağlamıyla bilmek de- mektir. Böylece var olan her şeyin bilinebilir bir nedeninin olduğunu anla- mış olmaktayız. Aynı zamanda bu durum, kâinatın bir sahibinin olduğuna da işarettir. Tanrıyı varlığın sebebi olarak kabul etmek, var olan her şeyin insan aklıyla anlaşılabilir olduğunu kabul etmektir. Varlık bir sebebe daya- nıyorsa, varlık ve onun varoluşu hakkındaki bilgi mitik/hurafi olarak bilin- mez değil aklî yani anlaşılabilirdir. Bu durumda hikmet, varlığın sebepleri- ni bilmektir. Cehaleti hikmet sayıp, bilinmemeyi ya da bilmeyi engellemek için, “vardır bu işte bir hikmet” deyip cehaleti kutsamak, cehaletin bizatihi kendisi olup asla hikmet değildir. Sonuç olarak Kindî’ye göre felsefe, insanî faaliyetlerin en yüksek rütbe- li fiilidir. 18 Onunla biz doğru bilgiye ulaşır ve hayatımızı güvence altına alırız. 16 Kindî, “İlk Felsefe Üzerine”, 139. 17 Kindî, “İlk Felsefe Üzerine”, 139-140. 18 ackson, İslâm Felsefesi, 70. Yüklə 4,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|