Biror predm etni to 'liq ta sa w u r etish uchun uning rasm ini
chizish va suratga tushirish eng qulay usullardan hisoblanadi.
Turli xil bino va inshootlarning o ‘lchov ishlari qurilish h a y o -
tida va arxitektura sohasida amalda ko‘p qollaniladi va bu arxitek-
turaviy o ‘lchovr deb yuritiladi.
Arxitekturaviy o ic h o v turli maqsadlarda amalga oshirilishi
mumkin: binoning um um iy gabarit olchovlari asosida uning q a n -
cha kubatura m aterial ketganligini hisoblash,
bosh ta rh d a b in o
0
‘rnini belgilash, qo ‘shimcha qurilgan binoning chizm a o 'lc h a m -
larini aw alg i bino holati o ich am larig a kiritish va hokazolar.
O ic h o v chizm alari asosiy hujjat hisoblanib, undan fo y d ala
nish, egalik qilish yoki davlat muhofazasidagi badiiy q im m atg a
ega bo'lgan tarixiy binolarning vaqti-vaqti bilan ta ’m ir ishlarini
amalga oshirishda asos b o iib xizmat qiladi.
Binoning holatini aks ettirishda tarh, tarz, qirqim va d etallar-
ni arxitekturaviy o ic h o v orqali uning aw algi
o ic h o v c h izm a-
larining takroriy nusxasini tiklab k o krsatish mum kin.
A rxitekturaviy o ‘lchov qadim dan mavjud b o iib , ayniqsa,
bu jarayon Uyg‘onish davrida italyan arxitektorlari to m o n id a n
ko‘plab tarixiy bino va inshootlarda olib borilib, arxitekturaviy
o ic h o v chizm alari yordam ida ta ’mirlash va qayta tiklash, n a z a -
riy, ilm iy jih a tla rn i o ‘rganish kabi ishlar am alga o sh irilg an .
0 ‘zlarining boy tajribalari bilan birgalikda
ilm iy-nazariy b ilim -
larini o ic h o v ishlari orqali boyitib borganlar va buning n a tija -
sida buyuk arxitektorlar “arxitekturaviy orderlar sistemasi" va q u r i
lish uslubining qonun-qoidalarini ishlab chiqdilar. Bu uslub va
qonuniyatlardan keng foydalangan boshqa Yevropa davlatlari a r
xitektura rivojini yuksaltirdilar.
Vaqt o 'tish i bilan ko'plab yodgorliklar, tabiiyki, o ‘z - o ‘z id a n
yemirilib, b a'zi joylar o ‘zgartirilib, o ‘zining asl holatini yo ‘q o ta
boradi. Binoning asl holatini qaytarish: talafot
yetgan jo y la rin i
m ustahkam lash, un i ilm iy-nazariy jihatlarini chuqur o ‘rganishda,
albatta, o ‘lchov chizm alariga m urojaat etiladi.
XV asr boshlaridan to XVII asr oxirlariga qadar antik dav rg a
oid yodgorliklarda o ic h o v ishlari amalga oshirilib, Rim sh a h rid a
yodgorliklarning o ‘lchov chizm alari uvraj tariqasida keng y o ri-
tilib borildi. Turli davr va uslublarni o ‘zida
aks ettirgan aibom
chizm alari keng xalq ommasiga kirib bordi va foydalanildi.
Yodgorliklarning qurilish uslubi, kompozitsion yechimlarining
qonun-qoidasi, ularning proporsiyalarini aniqlash, ilm iy-badiiy
jihatlarini o'rganishda arxitekturaviy uvraj chizm alar asosiy huj-
jat hisoblangan.
Diyorim izda Ikkinchi Jahon urushidan keyin o ‘Jchov chiz
m alari ilmiy-badiiy yoki m adaniy-tarixiy noyob
hujjatlar sifatida
asos b o lib xizmat qilgan. H ujjatlarning ba'zilari yo‘qolib ket-
ganligiga qaram ay, qayta tiklash va ta ’m ir ishlarini amalga oshi-
rishda foydalanilgan.
Hozirga kelib arxitekturaviy o ‘lchov ishlari asosan tarixiy
yodgorliklarda va arxeologik qazilma ishlarida sistematik ravishda
olib boriladi.
Arxitektorlar o'zlarining kokp yillik ish tajribalariga tayanib
mavjud binolarda arxitekturaviy o 'lch o v chizm alari yordam ida
ish yuritadilar.
Dostları ilə paylaş: