Ю -в о в. In V e s t it s iy a L a r h is o b I
Investitsiyalami turkumlash va baholash
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 10.2. Investitsiyalami turkumlash va baholash
10.1-rasm. Investitsiyalarning turlari 2 8 7 Respublikamiz iqtisodiyotiga safarbar etilgan investitsiyalar import o ‘mini bosuvchi ishlab chiqarishning barpo qilinishi va yangi mahsulot turlarining o‘zlashtirilishi bilan bog'liq. Investitsiya kiritish maqsadlari va ular bilan b o g iiq risklardan kelib chiqqan holda investitsiyalar venchur (riskli), bevosita, portfel va annuitet kabi turlarga tasniflanadi. Demak, investitsiyalar aniq va noaniq, lekin ehtimol risklar ostida kapitalni muayyan jarayonlarga, muayyan vaqtga bog‘lash bo‘lib, uning hozirgi qiymatini saqlash, kapitallashtirish va jam g‘arish maqsadiga qaratiladi. Kapital investitsiyalarga asosiy fondlami vujudga keltirish va takror ishlab chiqarishga, shu jum ladan yangi qurilishga, modemizatsiyalashga, rekonstruksiya qilishga, texnik jihatdan qayta jihozlashga, shuningdek moddiy ishlab chiqarishning boshqa shakllarini rivojlantirishga kiritiladigan investitsiyalar kiradi. Innovatsiya investitsiyalariga yangi yoki takomillashtirilgan tovarlami (ishlami, xizmatlami), ishlab chiqarish jarayonini, tadbirkorlik faoliyatini yuritishda yangi marketing uslubini yoki tashkiliy uslubni ishlab chiqish va o‘zlashtirishga kiritiladigan investitsiyalar kiradi. Ijtimoiy investitsiyalarga inson salohiyatini, ko‘nikmalarini va ishlab chiqarish tajribasini oshirishga, shuningdek nomoddiy n e ’matlaming boshqa shakllarini rivojlantirishga kiritiladigan investitsiyalar kiradi. Moliyaviy investitsiyalar - xo ‘jalik yurituvchi subyekt tasarrufidagi daromad olishga (foiz, royalti, dividend va ijara haqi shaklida) m o‘ljallangan, investitsiya qilingan sarmoya qiymatining ortishi yoki investitsiya qiluvchi kompaniya boshqa naf olish uchun foydalanadigan aktivlar51. Moliyaviy sarmoya - bu sizning mablag‘ingizni katta miqdorda o ‘sishi yoki qadriga yetishiga umid bilan pul qo‘ygan aktivdir. Bu g ‘oya 51 1 2-so n B H M S “M o liy a v iy in v e s tits iy a la m i h iso b g a o lis h ” 0 ‘z b e k isto n R e s p u b lik a s i M o liy a v a z irlig i to m o n id a n 2 3 .1 2 .1 9 9 8 y ild a tasd iq la n g a n . 6 -b a n d i. 288 shundan iboratki, uni keyinchalik yuqori narxda sotishingiz yoki unga 5 2 ega bo‘lganingizda pul topishingiz mumkin bo‘ladi . Joriy (qisqa) investitsiyalar - erkin sotiladigan va bir yildan ko‘p bo‘lmagan muddatda egalik qilishga qaratilgan qimmatli qog‘ozlardir, ular odatda bozor (likvidli) qimmatli qog‘ozlari deb ataladi. Qisqa muddatli investitsiyalar kompaniyaning balansidagi mavjud aktivlar boMimida hisobning bir qismidir. Ushbu hisob kompaniyaning bir yil ichida naqd pulga aylanishi kutilgan har qanday sarmoyani o ‘z ichiga oladi. Aksariyat hollarda, bu hisoblarda qimmatli qog‘ozlar va obligatsiyalar mavjud bo ‘lib, ular tezkor ravishda tugatilishi mumkin53. Joriy (qisqa) investitsiyalar ulushi, qarz va qimmatli qog‘ozlari bilan aks ettirilgan bo‘lishi mumkin. Ulushli qimmatbaho qog‘ozlar, odatda, oddiy va imtiyozli aksiyalar bilan ifodalanadi. Qarz qimmatli qog‘ozlari odatda obligatsiyalar, xazina veksellar, depozit sertifikatlari va hokazolar bilan ifodalanadi. Uzoq muddatli investitsiyalar - bir yildan uzoq bo‘lgan muddatda egalik qilishga m o‘ljallangan qimmatli qog‘ozlarga q o ‘yilgan investitsiyalardir. Ular odatda investitsion portfelda ulushli (aksiyalar) va qarz (uzoq muddatli obligatsiyalar) qimmatli qog‘ozlar bilan ifodalangan bo‘ladi. Uzoq muddatli investitsiya kom paniya balansining aktiv tomonida joylashgan bo‘lib, u kompaniyaning investitsiyasini, shu jum ladan zaxiralami, obligatsiyalami, k o ‘chmas mulkni va naqd pulni bir yildan ortiq vaqt davomida foydalanishi tushiniladi. Uzoq muddatli investitsiya hisoboti asosan qisqa muddatli investitsiya hisobidan farq qiladi, chunki qisqa muddatli investitsiyalar eng k o ‘p sotiladigan bo‘Isa, uzoq muddatli investitsiyalar hech qachon sotilmasligi mumkin54. Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|