Ю -в о в. In V e s t it s iy a L a r h is o b I

10.3. Uzoq muddatli investitsiyalar hisobini yuritish tartibi
Turli mulkchilik shaklidagi korxonalarda qimmatli qog‘ozlaming 
buxgalteriya hisobi bo‘yicha muomalalar yagona (umumiy) tamoyillar 
asosida amalga oshirilishi lozim. 21-son BHMS “X o‘jalik yurituvchi 
subyektlaming 
moliyaviy-xo‘jalik 
faoliyati 
buxgalteriya 
hisobi 
schyotlarining rejasi”ga muvofiq 0600-“Uzoq muddatli investitsiyalami 
hisobga oluvchi hisobvaraqlar” schyotida mamlakatimizda va undan 
tashqarida barpo etilgan korxonalaming qimmatli qog‘ozlarga, shu’ba, 
qaram xo‘jalik jam iyatlam ing hamda chet el sarmoyali korxonalaming 
nizom 
kapitali 
(jamg‘armasi)ga 
uzoq 
muddatli 
qo ‘yilmalar 
(investitsiyalar) mavjudligi va harakati to ‘g ‘risidagi m a’lumot quyidagi 
hisobvaraqlaridan kelib chiqib umumlashtiriladi:
0610 “Qimmatli qog'ozlar”;
0620 “Shu’ba xo‘jalik jam iyatlariga investitsiyalar”;
0630 “Qaram xo‘jalik jam iyatlariga investitsiyalar”;
0640 
“Chet 
el 
kapitali 
mavjud 
bo‘lgan 
korxonalarga 
investitsiyalar”;
0690 “Boshqa uzoq muddatli investitsiyalar”.
0610-“Qimmatli qog‘ozlar" schyotida aksiyadorlik jamiyatlarining 
aksiyalari, obligatsiyalari va boshqa qimmatli qog‘ozlari (opsion, 
fyuchers va boshqalar)ga uzoq muddatli moliyaviy investitsiyalaming 
mavjudligi va harakati aks ettiriladi.
293

---

Qimmatli qog‘ozlar bilan bo‘lgan operatsiyalami buxgalteriya 
hisobida aks ettirish uchun asos bo‘lib ularga egalik qilish huquqi 
o'tganligini tasdiqlovchi quyidagi hujjatlar xizmat qiladi:
- oldi-sotdi shartnomasi (barcha qimmatli qog‘ozlar uchun);
- sertifikatni qabul qilish-topshirish dalolatnomasi (faqat hujjatli 
qimmatli qog‘ozlar uchun);
- shaxsiy hisobvaraqdan ko‘chirma (egasi yozilgan qimmatli 
qog‘ozlar reestmi yuritish tizimida hisobga olinganda);
- depo hisobvaraqdan ko‘chirma (qimmatli qog‘ozlar depozitariyga 
hisobga olinganda).
Qimmatli qog‘ozlaming turiga bog‘liq holda egalik qilish 
huquqining o ‘tish sanasi, tegishlicha ulami buxgalteriya hisobiga qabul 
qilish sanasi bo‘lib quyidagilar hisoblanishi mumkin:
- qabul qilish-topshirish dalolatnomasida k o ‘rsatilgan sana;
- xarid qiluvchining unga reestmi yuritish tizimida ochilgan 
shaxsiy hisobvaragMdan k o ‘chirmada ko ‘rsatilgan sana;
- xarid qiluvchiga qimmatli qog‘ozlar sotuvchi tomonidan 
saqlashga 
berilgan 
depozitariyga 
ochilgan 
depo 
hisobvaraqdan 
k o ‘chirmada k o ‘rsatilgan sana.
Qimmatli qog‘ozlami xarid qilish b o ‘yicha barcha xarajatlar 
ulam ing xarid qiymatiga kiritiladi.