Ko’cha va yo’lllar qadimdan shakllanib, insoniyat
tarixida ularning jamoa
sifatida faoliyati bilan bog’liq ravishda rivojlanib kelgan. Tabiiy va tarixiy shart
sharoitlarning xususiyatiga qarab ularning xududiy mutanosibligi shakllanib
borgan. Tarixdan ma’lumki, taxminan eramizdan 1000 yil oldin quruqlikdagi
sun’iy yo’llar shakllana boshlagan. Bunga misol qilib qadimgi Xitoy bilan
Yevropani bog’lagan «Buyuk ipak yo’li» ni keltirish mumkin.
Bugungi kunda zamonaviy shaharlarda ko’cha-yo’l tarmog’i shahar
transport tizimining asosini tashkil qilib, yildan-yilga ularga quyiladigan talablar
ortib bormoqda.
Shaharsozlikda transport tizimi alohida o’rin tutadi. Transport tizimi shahar
aholisining aktiv hayotini ta’minlaydi va uning samardorligini oshiradi. Aks
holda transport tizimisiz ayniqsa bugungi shahar hayotini tasavvur qilib
bo’lmaydi. Transport va piyodalar harakatini loyihalash va uni tashkil etish-
shaharning me’moriy-loyihaviy yechimida asosiy muammolardan biridir.
Shaharning loyihaviy tarkibida ko’cha-yo’l tarmog’ini oqilona yechimini
topish birlamchi masaladir.
Ko’cha tarmog’ining eski shakllari zamonaviy
shaharsozlikka mos
kelmaydi: kichik kvartallarni chegaralagan ko’chalarda chorrahalarning ko’pligi,
transport oqimini o’tkazishni kamaytiradi, qiyinlashtiradi. Markaziy tumanlarda
ma’muriy-jamoat va savdo binolarining haddan tashqari ko’pligi katta
miqdordagi aholi va transportni u yerga kelishi sabab bo’lib, ularning harakatini
tashkil etishni qiyinlashtiradi.
Shaharda transport tizimi yer osti va yer usti transport inshootlaridan iborat.
Ko’chalar shaharlarning dastlabki paydo bo’lishi bilan shakllanib boshlagan.
Shaharda transport tizimini tashkillashtirish, shahardagi aholi zichligiga, har
1000 kishiga to’g’ri
keladigan avtomobillar soniga, tarixan shaharning
shakllanishida ko’cha-yo’l tarmog’ining qaysi sxema asosida shakllanganligiga
bog’liqdir.
Zamonaviy shaharsozlikda transport tizimini maqbul yechimini yaratish
shaharni shakllantirishda asosiy rol o’ynaydi.
Shaharning transport infrastrukturasi, shahar tarkibi faoliyatini ta’minlovchi,
bir-biri bilan uzviy bog’liq bo’lgan yagona transport tizimini hosil qiluvchi tashqi
va ichki transport tizimi elementlaridan iborat bo’ladi.
Dostları ilə paylaş: