110
Amaliy mashg‘ulot.
To‗g‗ri chiziqli harakat uchun tezlanishni aniqlash bo‗yicha masalalar echish.
Mashg‗ulotning maqsadi:
Jismoniy tarbiya va sport faoliyatida to‗g‗ri chiziqli harakat
uchun tezlanishni aniqlash bo‗yicha masalalar echish malaka va ko‗nikmalarini shakllantirish.
1
-masala.
Ikki sportchi velosipedda 130 metr masofadagi ikki nuqtadan bir-biriga
qarama-qarshi yo‗nalishda harakatlana boshladilar. Birinchi sportchi 18
soat
km
boshlang‗ich
tezlik bilan tepalikka qarab
2
20
s
sm
tezlanishda harakatlanmoqda. Ikkinchi velosipedchi esa
soat
km
4
,
5
boshlang‗ich tezlik bilan
2
2
,
0
s
m
tezlanishda tepalikdan pastga tomon
harakatlanmoqda. Velosipedchilarning harakat boshlanganidan qancha vaqtdan so‗ng
uchrashishlari va uchrashguncha ularning har biri qancha masofa o‗tganligini aniqlang.
Berilgan:
Echish:
S = 130
V
01
= 18
soat
km
a
1
= 20
2
s
sm
V
02
= 5,4
soat
km
a
2
= 0,2
2
s
m
S
0
= 0
Ushbu masalani echishda quyidagi o‗zgaruvchan
harakat uchun yo‗l formulasi asosiy hisoblanadi
2
2
0
0
t
a
t
V
S
S
va biz shu matematik ifodadan foydalanamiz.
Masalaning boshlang‗ich
shartlarida keltirilgan
kattaliklar qiymatlarining o‗lchrov birliklariga e‘tibor
qaratsak, ular turli birliklar tizimlarida (ya‘ni, ba‘zilari SI
xalqaro
birliklar tizimida, ba‘zilari
tizimdan tashqari
birliklarda) ifodalanganligini ko‗ramiz.
Bunday hollarda
barcha birliklarni bitta tizimga (yoki SI birliklar tizimiga yoki
tizimdan tashqari birliklarga) keltirish zarur.
111
S
1
= ?
S
2
= ?
t = ?
Boshqacha
aytganda, yoki
barcha berilgan birliklarni
soat
km
va
2
soat
km
orqali , yoki
m,
s
m
va
2
s
m
orqali
ifodalash
kerak .
Tushunarli bo‗lishi uchun biz ikkala variantni ham qarab chiqamiz .
a)
barcha birliklarni SI Xalqaro birliklar tizimiga o‗tkazamiz.
Buning uchun quyidagilarni esga olamiz
1
km
= 1000
m
1
m
= 100
sm
= 1000
mm
1
sm
= 10
mm
1 soat = 60
min
= 3600
s
1
min
= 60
s
1
m
= 0,001
km
= 10
– 3
km
=
1000
1
km
1
sm
= 0,01
m
= 10
– 2
m
=
100
1
m
1
mm
= 0,001
m
= 10
– 3
m
=
1000
1
Dostları ilə paylaş: