117
h = ?
V = ?
V
t
= V
0
– g t
tenglamaga hamda boshlang‗ich shartdagi
V
0
= 0
ma‘lumotlarga ko‗ra hisoblaymiz, ya‘ni
V = g · t = 9,8
2
s
m
· 2 s = 19,6
s
m
Planerdan sakrab parashyut ochilgan paytgacha o‗tgan 2 s vaqt davomida o‗tgan masofa esa
quyidagi formula orqali aniqlanadi:
2
2
0
t
g
t
V
h
Ushbu formulaga kattaliklarning mos qiymatlarini keltirib qo‗yamiz
va izlanayotgan
masofani aniqlaymiz .
m
m
s
s
m
s
s
m
s
m
h
6
,
19
2
8
,
9
2
4
8
,
9
0
2
)
2
(
8
,
9
2
0
2
2
2
2
Demak ,
V = 19,6
s
m
118
IV BOB. BIOMEXANIKA FANINING USLUBIYOTI
4.1. Biomexanika fanining usuli
Biomexanika fanining usuli – harakatlarni ularning miqdoriy xarakteristikalari
asosida tizimli tahlil va tizimli sintez qilish, xususan harakatlarni kibernetik
modellashtirish.
Biomexanika fanining usuli –
bu Sport biomexanikasida
tadqiqot usuli va
qonuniyatlarni anglash yo‗li. Sport biomexanikasi nazariyasi uning usullari uchun
asos yaratadi; usul esa yangi ma‘lumotlar olish, yangi qonuniyatlar ochish
imkoniyatlarini aniqlaydi.
Murakkab harakatlantiruvchi harakatni harakatlar
tizimi deb qarashda ushbu
tizimdagi uning tashkiliy elemetlarini fikran (xayolan) ajratish,uning tarkibini
aniqlash kerak. Buning
uchun harakatlarni farqlash, bir harakatni, elementni,
detalni boshqasidan ajratish imkonini beradigan miqdoriy xarakteristikalardan
foydalaniladi. Tizim tarkibini aniqlash uchun tizimli tahlildan, ya‘ni tizimni tashkil
qilgan qismlarga ajratishdan foydalaniladi.
Tizim tushunchasiga tizimning elementlarini o‗zaro ta‘sir qonuni sifatida uning
strukturasi kiradi. Miqdoriy xarakteristikalar o‗zgarishini o‗rganish
jarayonida
ushbu qonunni, ya‘ni elementlar bir-biriga qanday ta‘sir etishini aniqlaydilar.
Tizim strukturasini aniqlash uchun tizimli sintezdan foydalaniladi - tizimning
yaxlitligi sabablari aniqlanadi.
Tizimli tahlil va tizimli sintez bir-biri bilan chambarchas bog‗liq bo‗lib, ular
tizimli-strukturaviy izlanishlarda o‗zaro bir-birini to‗ldiradi.
Harakatlarning miqdoriy xarakteristikalari yuqori tizimli sintez darajasida
(fizik, matematik) harakatlar tizimi modelini qurish imkonini beradi.
Hisoblash
texnikasidan foydalangan holda harakatlarda boshqarish jarayonlarini o‗rgana,
bajariladigan amallarning optimal variantlarini qidirishni boshlaydilar. Bu erda gap
119
aniq mexanizmlar to‗g‗risida emas, balki tamoyillar va natijalar to‗g‗risida
bormoqda.
Harakatlarni o‗rganish davomida aniqlanadigan qonuniyatlar statistik
(ehtimollik) xarakeriga ega. Bunday qonunlar tirik organizmlarga ham xosdir.
Ularning ehtimollik xarakteri oqibatlarni ko‗pgina to‗liq aniqlanmagan sabablarga
bog‗liqligi bilan ifodalanadi.
Dostları ilə paylaş: