Zaza anCabaZe evropuli saqarTvelo

60

CamoSorda saerTaSoriso savaWro gzas da dakarga SesaZlebloba 

daemyarebina pirdapiri kavSiri evropul qveynebTan.

1

Turqebi araregularulad, magram sastik Semosevebs awarmoebdnen, 

Turqmenebi xorasanidan (Sua aziidan): `Savbatknianebi~ 1407­1440 ww­Si da 

`TeTrbatknianebi~  1480­1500 ww­Si. sabolood isini gamoZevebul iyvnen 

saqarTvelodan, magram Semdegi brZola TurqebTan momdevno sami sau­

kune grZeldeboda. iranma da Turqebma daiwyes brZola regionaluri 

ZalauflebisTvis da saqarTvelo iqca maTi brZolis velad. 

qarTveli mefeebi mudmivad ibrZodnen qveynis damouki 

deb 

lo­

bisaTvis. magram amieridan erTi mtris mxares meore mtris winaaRmdeg. 

yvela mezobelma muslimma mmarTvelma icoda, rom saxifaTo iyo 

saTanadod ver SeefasebinaT saqarTvelos armia da amitom yovelTvis 

erCivnaT molaparakebodnen da maT mxares ebrZolaT. gansakuTrebuli 

brZanebulebiT,  1520 wels Turqma sulTan suleiman didebulma gadasca 

yvela ufleba ierusalimze qarTvel mefes, SeiZleba imitom, rom is 

CarTuli iyo avstrielebTan da ungrelebTan brZolaSi da ar surda, 

rom hqonoda problemebi zurgs ukan. 1480 wlidan, dasavleT evropeli 

mogzauris breidanbaxis mixedviT, qarTvelebi ierusalimSi, damaskosa 

da baRdadSi Sediodnen cxenebze amxedrebulni da TavianTi gaSlili 

droSiT.

1555 wels Turq­osmalebma da sefianTa sparselebma dades amasiis 

zavi da saqarTvelos dasavleTi gadaeca Turqebs, aRmosavleTi ki irans 

momdevno sami saukunis ganmavlobaSi, ruseTTan gaerTianebamde. me­18 

saukuneSi. iranisa da Turqebis Semosevebi permanentul saxes iRebda.

TurqeTis imperia

me-11 saukuneSi momTabare Turqebma, cnobilia rogorc selCukebi 

Seljuks, centraluri aziidan gadainacvles sparseTsa da eraySi, sadac 

isini kargad miiRo abasidma xalifam Abbasid  Caliph, gadaiyvana muslimTa 

religiaze da daarqva meTaurs sulTani. arabebma daipyres siria da 

palestina, ramac jvarosnuli omi gamoiwvia. rodesac selCukebma 

somxeTSi gadainacvles, 1071 wels bizantiis imperatori romanus 

diogenesi daamarcxa selCukma sulTanma alf arslanma Alp  Arslan, manaz-

1

  bolo Sansi konstantinopols dacemamde 1438 wels hqonda, rodesac 

osmalebis sapasuxod, papma evgenius IV­m  Pope  Eugenius  IV feraraSi, 

florenciaSi, moiwvia msoflio saeklesio kreba Ecumenical  Council  of  Bishops 

in Ferrara, Florence, magram berZnebma, rusebma da qarTvelma delegatebma uari 

Tqves xeli moeweraT gaerTianebis xelSekrulebaze.

---

61

kertis Manzikert brZolaSi (vanis tbasTan). am periodSi konstantinopolSi 

moaRwia kargma cnobebma aRmosavleTidan jvarosnebisTvis, xolo 

cudma ambebma TurqebisTvis. monRolma Temur lengma gaanadgura 

Turq-osmalebi ankarasTan axlos brZolaSi 1402 wels, radgan igi 

mxars uWerda selCukebs da ara osmalebs. es yvelaferi damTavrda 

1453 wels, rodesac mehmed dampyrobelma 53 dRis alyis Semdeg aiRo 

konstantinopoli. marTlmadidebeli mosaxleoba da patriarqi Seeguen 

Turqul mmarTvelobas, rogorc ufro misaRebs, vidre iyo veneciuri 

principebi.

sulTanma selim I-ma  Selim (1512-1520 ww.) mkveTrad gaafarTova os-

malebis imperiis sazRvrebi sefevid sparseTis Sah ismailis damarcxebiT, 

daamkvidra osmaleTis xelisufleba egvipteSi da Seqmna wiTeli zRvis 

sazRvao floti. osmalebis aseTi gaZlierebis Semdeg, portugaliisa 

da osmaleTis imperia erTmaneTs ejibrebodnen, raTa yofiliyvnen 

regionis mTavari Zala da ekontrolebinaT savaWro gza.

kolumbma  Columbus aRmoaCina amerika, portugalielebma aRmoaCines 

imedis koncxi da dabanakdnen arabeTSi, rac meqas da medinasac 

emuqreboda. sapasuxod osmalebma daipyres siria da egvipte, CrdiloeT 

afrikis napiri (alJiri barbarosi Barbarossa Zmebis mier 1515 w., tunisi 

hairadin barbarosas Hayreddin  Barbarossa mier 1533 w., libia Turgut re-

isis Turgut Reis mier 1551w., maroko dacvis mizniT aiRes 1578 w.) Turquli 

flotis mier. 

osmalebi agrZelebdnen Semosevebs evropaSi – serbia (belgradi, 

1526  w.), xorvatia, bosnia, saberZneTi, albaneTi, montenegro, rumineTi, 

ungreTi 1526 wels. sulTanma suleimanma pirvelad venas alya Semoartya 

1529 wels. Turqebma italiis naxevarkunZulis teritoriis nawili 

daikaves (otranto da apulia, 1480 w.).

erhan afiunsi Tavis wignSi `osmalebis imperiis gaxsna~ `Ottoman 

Empire  Unveiled~  Erhan  Afyoncu, wers, rom TurqeTis dasavleT nawilis 

politika sakmaod liberaluri iyo. Tuki mosaxleoba gadaixdida 

gadasaxadebs, maT cxovrebaSi ar ereodnen da aRmosavleT qristianuli 

religiebi (romaeli kaTolikeebisgan gansxvavebiT) kargad iyo dacu-

li. balkaneli mosaxleoba osmal sulTans Tavisi nebiT ixmobda, raTa 

daxmareboda adgilobrivi despotisgan ganTavisuflebaSi, romlebic 

maT epyrobodnen ufro cudad, vidre usastikesi Turqebi. bulgareTis, 

serbeTis da saberZneTis qveynebi ayvavda da gafarTovda mas Semdeg, 

rac Tavi daaRwies adgilobriv feodalur omebs. mdgomareoba mkveTrad 

gauaresda, rodesac ruseTi sastikad moeqca Tavis muslimanur 

Crdilo-kavkasiur mosaxleobas da milionobiT daxoca da danarCeni 

gaxizna TurqeTSi, sadac maT ianiCarebis razmebSi sapasuxo sisastikiT 

---