Bundan ko ‘rinayaptiki, nizo — nizoli vaziyat va u bilan bog‘liq
boshqa bir qator aham iyatga ega elem entlam i birlashtirishining guvohi
b o ‘lish m umkin.
Pedagogik jam oad agi nizolarni tahlil etish va ularni hal etish
zarurati tug‘ilganda nizo tarkibidagi har bir
elem entni o cm ini aniq
baholashga to ‘g‘ri keladi. N izolarni vujudga kelishi va uni oldini olishda
yuqorida taqdim qilingan formulaga alohida e ’tib or qaratish m a’qul.
Psixologik m uhit guruhiy manfaatlarni qondirish,
shaxslararo va
guruhiy nizolarni hal etishdagi amalga oshirilayotgan muloqotda vujudga
keladi va nam oyon b o ‘ladi.
Shu bois ushbu m unosabatlar tafovutli xarakterga egaki, ular
b a ’zan d o ‘stona,
ham korlik, musobaqa yoki raqobat,
hamjihatli yoki
uyaltirib qo'yish, q o ‘pollik yoki ongli tartib-intizom tarzida gavdalanadi.
Psixologik adabiyotlar tahlilidan kelib chiqib aytish m um kinki,
t a ’lim oluvchilam ing o ‘zaro ta’sirlashuvi k o ‘pchilik holatlarda to ‘rtta
asosiy ta ’sir ko ‘rsatish usuli orqali amalga oshiriladi: e ’tiqod, taqlid,
ta ’sir, m ajburlash.
T a ’kidlab o'tilgan usullardan ham m a’Iumki, pedagogik jam oadagi
o ‘qituvchi va ta ’lim oluvchüar o ‘rtasidagi o ‘zaro ta ’sirlashuv
form a-
larida ham ular o ‘z aksini topishi tabiiy. C hunki, ba’zi holatlarda,
o ‘qituvchi to m o n id an berilayotgan topshiriq va vazifalam ing berilishi
t a ’lim oluvchilam ing dunyoqarashiga mos kelish va kelmasligiga qarab
nizoli holatlam i vujudga kelishi tabiiydir. Agar o ‘qituvchi shaxsi p e
dagogik jam aoda etarlich a mavqeiga ega b o lg a n
sharoitda beriladigan
vazifa va topshiriqlam ing bajarilish tartibi ta ’sir k o ‘rsatishning e ’tiqod
darajasini nam oyon qilishi m umkin. Ishonch va nufuzning yo‘qolishi,
etkazilayotgan m a ’lu m o tla m in g to ‘laqonligi va aniqligi, m uloqo t
jarayonlarida shubhaning paydo bolishi va
boshqalar ham aynan nizoli
vaziyatlarni jam o ad a kechishiga zamin hozirlaydi.
N izo to ‘g‘risidagi odatiy tasaw urlar m a’lum maxsus tadqiqotlar
to m o n id an salbiy aham iyatga ega ekanligi tasdiqlandi. M .D oychning
ish larid a nizolar nazariy
jih atd an tahlil q ilin ib , u lar ikkita turga
ajratiladi:
Dostları ilə paylaş: