deganda huquqiy normalarning mustahkamlanish (tashqi
ifoda) shakli, keng ma noda esa, huquq manbai ifodasi o zida
yuridik majburiy xulq-atvor qoidasini namoyon etadigan va bu
qoidaga huquqiy norma xususiyatini beradigan (masalan, Kons-
titutsiya, qonun, farmon, davlat vakolatli organlarining qarori
yoki farmoyishi va boshqalar) shaklidir.
Xalqaro huquq manbalari o zida xalqaro munosabatlar sub-
yektlarining xulq-atvor qoidalarini namoyon etadigan va ushbu
qoidalarga xalqaro-huquqiy normalar xususiyatini joriy qila-
digan shaklidir.
Xalqaro huquq manbalari doirasini belgilashda BMT Xalq-
aro Sudi Statutining 38-moddasiga muvofiq nizolarni xalqaro
huquq asosida hal etar ekan, xalqaro sud Konvensiyalarini,
xalqaro huquqiy odatlarni, madaniyatli millatlar tomonidan tan
olingan huquqning umumiy prinsiplarini qo llaydi. Huquqiy
normalarni belgilash uchun qo shimcha vosita sifatida sud
qarorlari va eng malakali mutaxassislarning nazariyalari (doktri-
nalari) qo llanilishi mumkin
1
.
Professor A.X. Saidov fikriga ko ra, keyingi paytlarda Xalq-
aro Sud Statutining 38-moddasi asosli tanqidlarga uchramoqda
va buning hayratlanarli joyi yo q. Chunki, ushbu modda birinchi
jahon urushidan so ng xalqaro odil sudlov doimiy palatasi
uchun yaratilgan edi. Xalqaro tashkilotlarning soni juda kam
bo lgan, ayni chog da alohida olimlarning asarlari katta obro
qozongandi
2
.
1
Qarang: Birlashgan Millatlar tashkiloti Ustavi//Inson huquqlari bo yicha xalqaro
shartnomalar./ Mas ul muharrir A.X. Saidov. T.: 2004. 26-bet.
2
Lukashuk I.I., Saidov A.X. Hozirgi zamon xalqaro huquq nazariyasi asoslari (o quv
qo llanma). T.: O zbekiston Faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti, 2007. 50-bet.
31
Hozirgi zamon xalqaro huquqi manbalari tizimi quyidagi
