Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта
Yüklə 1,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xazina majburiyatlari va obligatsiyalari
- [135]. Sertifikat
- [136]. Aksept
| [134]. Xazina veksellari
– davlatning xazina majburiyatlari bo‘lib, 3, 6 va 12 oylik to‘lov muddatlari bilan chiqariladi. Ularni tezda sotish mumkin. Xazina veksellaridan qayta sotib olish sharti bilan kredit olish uchun garov sifatida ham foydalanish mumkin. Ular nominal qiymatiga nisbatan diskont bilan kafolatlangan foiz stavkasiz muomalada bo‘ladi va investor vekselni hisobdan chiqarish vaqti kelganda uning narxi oshishi hisobiga daromad oladi. Xazina majburiyatlari va obligatsiyalari esa xazina veksellaridan farq qilib, uzoq muddat davomida, ya’ni bir yildan o‘n yilgacha muddatda muomalada bo‘ladilar. Bu qimmatli qog‘ozlarni hisobdan chiqarish muddatiga bir yil qolganda ulardan moliya bozorining vositasi sifatida foydalanish ham mumkin. Ularning foiz riskiga bo‘lgan sezuvchanligi yuqori bo‘lib, o‘zlari sust likvid bo‘lishiga qaramasdan xazina veksellariga qaraganda yuqori daromadli bo‘ladi. Bu qimmatli qog‘ozlar kuponli vositalar hisoblanadi, qimmatli qog‘ozlar bozor narxining o‘zgarib turishiga qaramasdan investor mo‘ljallagan daromadni oladi. Bu kuponlar bo‘yicha har yarim yilda foiz to‘lovlari to‘lanadi. [135]. Sertifikat – omonatchiga belgilangan muddat o‘tgandan so‘ng depozit va uning foiz to‘lovini olish huquqini beruvchi yozma hujjatdir. Bank uchun esa qo‘shimcha mablag‘ manbayi hisoblanadi. Banklar ko‘pincha boshqa banklar va bank bo‘lmagan muassasalar chiqargan sertifikatlarni kam xarajat va xatar bilan investitsiyaga yo‘naltirish maqsadida sotib oladilar. Sertifikatlarning hisobdan chiqarish muddati qat’iy belgilangan bo‘lib, ularni muddatidan oldin ro‘yxatdan chiqarish qonun bilan taqiqlangan. Shuning uchun ham, 225 ularning ishonchliligi ta’minlangan bo‘lib, investitsiya funksiyasini bajara oladi. Bank va boshqa moliya institutlari past nominal qiymatga ega sertifikatlar chiqarish bilan birga, xususiy biznes va tadbirkorlikni rivojlantirishga yo‘naltirilgan yirik nominal qiymatga ega sertifikatlar ham chiqaradilar. Yirik nominal qiymatga ega sertifikatlar davlat tomonidan sug‘urtalanadi. [136]. Aksept so‘zi lotincha «acceptus» iborasidan olingan bo‘lib, rozilik berilgan, ya’ni pul, hisob-kitob, tovar hujjatlarini yoki tovar haqini to‘lashga rozilik yoki to‘lashga kafillik ma’nosini beradi. To‘lashga rozilik berish akseptlash deyiladi. Akseptda mol yetkazib beruvchi tashkilot mahsulot jo‘natilgandan keyin to‘lash uchun talabnoma varaqasi yozadi va o‘ziga xizmat qiluvchi bank inkassosiga topshiradi. Belgilangan qoidaga muvofiq, varaqani aksept qilish yoki rad etish oluvchining ixtiyorida bo‘ladi. Bir shahar doirasida budjet tashkilotlari o‘rtasida tovar va xizmatlar uchun qilinadigan hisob-kitoblarda hamda moliya idoralariga budjet daromadlarini aloqa korxonalari orqali jo‘natishda Yüklə 1,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|