Ўзбекистон республикаси

1.6. SOG'LOMLASHTIRISH VA SANITARIYA
-OQARTUV ISHLARI

1978 yil 12 sentabrida Almati shahrida o'tgan birlamchi tibbiy-sanitariya yordami bo'yicha Xalqaro konferensiya, dunyo xalqlarining sog'ligini mustahkamlash va himoyalash uchun Butundunyo sog'liqni saqlash xodimlariga tezkor yordam harakatlarining zarurligini ta'kidlab, quyidagi deklaratsiyani qabul qildi.

• Inson sog'ligini saqlash va himoyalash uchun davlatlararo chaqiriq.
• Hamma uchun sog'liqning har xil turda bo'lishi.
• Hamma uchun sog'liq maqsadida ijtimoiy iktisodyi rivojlantirish. Rivojlanayotgan va rivojlangan mamlakatlar orasida ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish jarayoni o'rtasidagi farkni qisqartirish.
• Ijtimoiy haqikat ruhi. Deklaratsiyaning VII bandida 7 konsepsiya to'liq keltirilgan.
• Tibbiy-sanitar yordam ko'rsatish masalasi juda muhim, chunki bu bizning sog'lig'imiz mustahkamligini ifodalaydi. Bunda quyidagi masalalar aks ettirilgan:
• Sog'liqni saqlash maqsadida tahlillarni qo'llash.
• Sog'liqni saqlash muammolari yechilishi uchun sog'liq mustahkamlanishi, kasallik oldi olinishi. davolanishi xizmatlarini nazoratlash.
• Bu muammolar yechilishida mustaqil ish yuritishga insonlarni qiziqtirish.
• Tibbiy-satsitar ishni yangilash va yordam ko'rsatish.
• Sog'liqni saqlash xodimlari birinchi navbatda tibbiy-sanitar ehtiyojlarni aks ettirishlari kerak.
• Malaka oshirish zarurati.
• Malakani oshirishda asosiy maqsadlar ikkita: birinchidan sog'liqni saqlashda kasallikning oldini olish va kasalliklarga qarshi ish olib borish. Ikkinchidan - jamoaga birinchi tibbiy yordam ko'rsatish darajalari. Birinchi xalqaro konferensiya sog'liqni mustahkamlash bo'yicha Ottavada (Kanada) 1986 yilda o'tkazilgan edi. Butun yer yuzida shu masala bo'yicha muammolar paydo bo'ldi. Shuning uchun BSST tomonidan deklaratsiya qabul qilindi. Bu konferensiyaning asosiy shiori «sog'liqni mustahkamlash» bo'ldi.
Sog'liqni saqlash Ottavada qabul qilingan hujjatda quyidagicha aks ettiriladi.
Bu jarayon insonlarning sog'lig'i to'liq nazorat qilinishi imkoniyatini yaratadi. Agar inson jismoniy va ijtimoiy to'liq ta'minlansa u sog'lom, deb hisoblanadi. Sog'lom turmush tarzida ijtimoiy va jismoniy imkoniyatlarni oshiradi. Salomatlikni mustahkamlash nafaqat sog'likni saqlash sohasining balki, har bir insonning vazifasidir. «Sog'liqni mustahkamlash» va sanitariya-tushuntirish ishlarini olib borish» doimiy amalda bo'lishi kerak. Sanitariya yuzasidan ish olib borish bilan birga, respublikamizda turmush tarzi va atrof-muhitni yaxshilash masalalari birinchi o'rinda yechilishi kerak.
Bir misol: Agar biz aholini parhyez ovqatlar iste'mol qilishga chaqirsak, do'konlarda shu xilma-xil oziq-ovqatlarni sotib olishga imkon yaratilishi kerak. Sog'liqni mustahkamlash deganda umumiy tushuncha nazarda tutiladi. Bu jarayon bir necha bosqichlardan iboratdir. Sanitariya va gigiyena ta'minoti Lemon dasturining birinchi qysmida to'liq bayon qilingan.