Casa-1000 “Markaziy Osiyo-Janubiy Osiyo elektr uzatish va savdo loyhasi

Markaziy Osiyo siyosiy-geografik subregioni Yevrosiyo materigining ichkarisida joylashgan. 1991-yildan buyon mustaqil davlatlar sifatida rivojlanayotgan 5 ta sobiq ittifoqdosh respublika - Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston va O‘zbekistonni birlashtiradi.
Markaziy Osiyo bu atamani 2 xil manoda ishlatiladi.
1.Siyosiy: SSSR parchalangandan keyim hosil bo’lgan Qozog’iston, Qirg’iston, Tojikiston, Turkmaniston, O’zbekistonga nisbatan ishlatiladi.
2.Geografik manoda: G’arbda-Kasbiy, Sharqda-Oltoy, Janubda-Pokiston, Shimolda-Qozog’iston bilan chegaradoshdir.
Markaziy Osiyo atamasini birinchi bo’lib Vilgelim Aleksandr qo’llagan. U 1804-1837-yillarda Rossiya va Qozog’istonga sayohat qilgan.
Markaziy Osiyoning ummumiy yer maydoni 4 mln km teng. Aholisi 72.5 mln kishini. Shundan 45% aholisi O’zbekiston, 25% aholisi Qozog’iston, 17% aholi Tojikiston, 13% Turkmaniston va Qirg’istonda yashadi.
1993-yilda Toshkentda Markaziy Osiyoning 5 davlati rahbarlari uchrashdi. Unda I.Karimov “Markaziy Osiyo” deyishnitaklif etdi. Ungacha O’rta Osiyo va Qozog’iston deyilgan edi.
Markaziy Osiyo davlatlarining iqtisodiy va energetik sohasi
CASA-1000 “Markaziy Osiyo-Janubiy Osiyo elektr uzatish va savdo loyhasi.

• 
  Loyha Tojikiston va Qizg’istondagi ortiqcha gidroenergiyani doimiy energiya tanqichiligidan aziyat chekayotgan Afg’oniston va Pokistonga yetkazib berish.
  
• 
  TAPI Turkmaniston-Afg’oniston-Pokiston-Hindiston gaz quvuri. Osiyo Taraqqiyot banki ishtiroki Galkinishda tomonida qurilayotgan tabiiy gaz quvuri.
  
• 
  2017 yilda Surxon-Puli Xumri elektr uzatish linyasini qurulish loyhasini amalga oshirish bo’yicha O’zbekison va Afg’oniston kelishuvga erishildi.
  

O’zbekiston Respublikasining Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan qo’shma transport loyhalarini amalga oshirishdagi ishtiroki.

– Markaziy Osiyo mamlakatlari mintaqada transport bo‘yicha hamkorlikni rivojlantirish borasida qanday choralarni ko‘rmoqda?

– Ayrim ma’lumotlarga ko‘ra, Markaziy Osiyo mamlakatlari temir yo‘llarining uzunligi 22 ming kilometrga teng. Qozog‘iston eng yirik va eng ko‘p foydalaniladigan temir yo‘llar tizimiga ega, uning hissasiga mintaqadagi temir yo‘llarning 66 foizi va barcha yuk tashishlarning 84 foizi to‘g‘ri keladi. Mintaqadagi temir yo‘llarning qariyb 18 foizi O‘zbekiston hududidan o‘tadi va barcha tashishlarningqariyb 11 foizi mamlakatimiz hissasiga to‘g‘ri keladi. Turkmaniston taxminan 12 foiz mintaqaviy temir yo‘llarga egalik qiladi vabarcha tashishlarning 4 foizini ta’minlaydi.

• 
  1993 yilda Belgiya poytaxtida Ozarbayjon, Armaniston, Gruziya, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston va O‘zbekiston ishtirokida Bryussel deklaratsiyasi qabul qilingan edi. Mazkur hujjat Yevropadan Qora dengiz, Kavkaz, Kaspiy dengizi orqali o‘tib, Markaziy Osiyo mamlakatlariga chiqish bo‘yicha transport yo‘lagini rivojlantirish maqsadida YEI tomonidan moliyalashtiriladigan TRASЕKA texnik ko‘mak bo‘yicha mintaqalararo dasturining amalga oshirilishini boshlab berdi.
  
• 
  1996 yilda Markaziy Osiyo mamlakatlaridan Eron va Turkiya hududlari orqali dunyo bozoriga chiqish imkonini beradigan yangi Transosiyo yo‘lagi – Tejon – Seraxs – Mashhad temir yo‘li ochildi.
  
•