S i n a a r s i
Ketevan Qoçitaşvili, Kaxa Qabuniya – Dil etiketi və ikinci dilin tədrisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Səh. 2
Ketevan Gochitashvili, Kakha Gabunia –
The role of Language etiquette while Teaching Geor-
gia as a Second Language
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Səh
. 7
İya Qriqalaşvili – İkinci dilin tədrisində adaptasiya olunmuş ədəbiyyatın rolu . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Səh. 8
Ia Grigalashvili -
The Role of Adapted Texts in Teaching of the Second Language On the
Example of One Textbook .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Səh
. 14
Natiya Qorqadze - Səviyyələrə bölünmüş kitablar və onların oxu bacarıqlarının inkişafında
əhəmiyyətləri . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Səh
. 15
Natia Gorgadze - Leveled Books and Thier Meaning for Development of Reading Skills .
. . . . Səh. 33
İrine Şubitidze, İkidilli təhsildə şagierdlərin akademik nailiyyətləri üçün ailənin amili
. . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Səh
. 34
Irine Shubitidze - Family factors and students’ achievement in bilingual education
. . . . . . . . Səh. 41
Maka Beridze – İkidilli təhsilə qədər . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Səh
. 42
Maka Beridze -
For Bilingual Education
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Səh
. 45
Mzia Tsereteli, Kaxa Qabuniya – Bakuriani treninq-seminarlarının hesabatı
Səh
. 46
Mzia Tsereteli, Kakha Gabunia -
Report on training seminars held in Bakuriani.
. . . . . . . . .
Səh
48
Ketevan Qoçitaşvili
İvane Cavaxişvili adına
Tbilisi Dövlət Universiteti
Kaxa Qabuniya
Vətəndaş İnteqrasiyası və Millətlərarası Əlaqələr Mərkəzi
Dil etiketi və ikinci dilin tədrisi
Abstrakt
İkinci/xarici dilin tədrisinin müasir yanaşmalarına və metodlarına əsasən dilin tədrisinin başlıca
məqsədi odur ki, onu öyrənən lazımi biliklə və ona kommunikativ məsələləri nailiyyətlə həyata
keçirməkdə dəstək verən bütün bacarıqla təchiz olunsun. Dil və mədəniyyət arasındakı dialekt əlaqəsini
nəzərə almaqla ana dili olmayan dili yalnız qrammatik formaların və sintaktik konstruksiyaların, süni,
xüsusi təhsil məqsədləri üçün yaradılmış mətnlərin təklif edilməsi ilə öyrənmək dilin öyrənilməsinə
qarşı irəli sürülən tələbləri ödəmir, çünki dili öyrənən bir qayda olaraq real kommunikasiya mühitində
adaptasiya və adekvat kommunikasiya üçün hazırlıqsız olur. Digər bir sıra mühitlərlə yanaşı yuxarıda
adı çəkilən uğursuzluğun əsas səbəbi olaraq hədəf dilinin (və eləcə də mədəniyyətinin) mühüm kompo-
nentini bilməməyi adlandırmaq olar. Kommunikativ əməllərdə verbal kommunikasiyaya və təbii ki, nitq
etiketinin (nitq əməllərinin nizamlanma qaydaları, milli əlamətlə müəyyənləşdirilmiş stereotiplər siste-
mi, nitqdə istifadə olunan müraciətin “sabit qaydaları”, hansılar cəmiyyət tərəfindən qəbul edilib və
tanınmışdır) öyrənilməsinə xüsusi əhəmiyyət verilir.
Məqalədə dil etiketinin gerçəkləşdirilməsinin müxtəlif dil səviyyəsi nəzərdən keçirilir. Onlar gürcü dili-
nin ikinci / xarici dil kimi tədrisində nəzərə alınmalıdırlar.
Dil etiketi tələblərin, qaydaların, normaların
sistemidir ki, başqaları ilə hansı forma ilə dil
ünsiyyətini qurmağı, kommunikasiyanı necə da-
vam etdirməyi və bu kommunikasiyanı fərqli
vəziyyətlər və kommunikasiya məsələlərinə
uyğun olaraq necə başa çatdırmağı bizə diktə
edir.
Dil etiketi mədəniyyətin daxilində mövcud
tələblərin, formanın, məzmunun və vəziyyətin
uyğunluğunun
vəhdətidir.
O,
başqa-başqa
ölkələrdə və mədəniyyətdə çox fərqlidir. Əgər dil
etiketini qısa anlamda təhlil etsək, o zaman onda
əsasən, insanların salamlaşma, müraciət/xitab,
xahiş, sifariş, üzr istəmə, təşəkkür etmə, təəssüfü
ifadə etdiyi zaman istifadə etdikləri sözlər və
ifadələr birləşirlər.
Əlbəttə ki, mədəniyyət bu və ya digər dil
kollektivinin üzvlərinə diktə edir ki, nəyə yol ve-
rilir və nəyə yol verilmir. Məlumdur ki, bəzi
mədəniyyətlər üçün insanın öz uğursuzluğu,
problemləri haqqında açıq danışması qəbul edilir,
bəziləri üçün isə tamamilə qəbul edilməyəndir…
Qısaca desək, bu və ya digər mədəniyyət söhbət
iştirakçılarına söhbət mövzusunun nə olub-ola
bilməyəciyini təklif edir.
Daha geniş anlamda isə dil etiketi istənilən
uğurlu kommunikativ aktın tərkib hissəsidir və
kommunikasiya iştirakçılarının münasibətinin
nailiyyətinə səbəb olan dil münasibəti postulatları
ilə əlaqələnir. Bu məqalədə biz dil etiketinin bu
anlamını nəzərdən keçirəcəyik.
İkinci / xarici dilin tədrisində dil etiketinin
tədrisi sosial-mədəni biliyin və bu biliyin dil
(verbal)
gerçəkləşdirmə
imkanlarının
öyrənilməsini nəzərdə tutur. O, öyrəniləsi /
məqsədli mədəniyyət üçün xarakterikdir və ra-
dikal
olaraq
dili
öyrənənin
doğma
mədəniyyətindən fərqlənə bilər.
Dil etiketinin tədrisində ikinci / xarici dil
müəllimi və kursu tərtib edənlər nəzərə
almalıdırlar ki, bu sistem fərqli dil səviyyələrində
gerçəkləşdirilir və əgər dili öyrənən onlardan hər
birinin gerçəkləşdirilmə şərtlərini və praqmatik
aspektlərini yaxşı bilmirsə, o zaman dilin bütün
İkidilli təhsil, № 8, 2011
2