İxtisas: Mühəndis Fizikası Qrup: 2512a Fənn

“Azərbaycan Hava Yolları” QSC
Milli Aviasiya Akademiyası




Sərbəst İş-2
Fakültə: Fizika Texnologiyaları
İxtisas: Mühəndis Fizikası
Qrup: 2512a
Fənn: Kvant Fizikası
Mövzu: Optik pirometrler
Müəllim: Əsədov Elşən
Tələbə: Abbasova Şəbnəm
Bakı -2023
OPTİK PİROMETRİYA
Qızdırılmış cisimlərin temperaturunu ölçmək üçün müxtəlif cihazlar (ge- nişlənmə termometrləri, elektrik müqavimət termometrləri, termocütlər və s.
) var. Lakin közərdilmiş (2000 S -dən yüksək temperaturlaradək) cisimlərin temperaturunu ölçmək üçün bu cihazlar yaramır. Daha sonra közərdilmiş ci- sim müşahidəçidən çox uzaqda (məsələn Günəş, ulduzlar) olduqda bu cihaz- lar tamamilə yaramır. Bu və buna oxşar hallarda cisimlərin temperaturunu ölçmək üçün termometrik faktor olaraq onlardan gələn istilik şüalanmasın- dan istifadə etmək olar.
İstilik şüalanması qanunlarına (spektral və inteqral şüalandırma qabiliy- yətlərinin şüalandırıcının temperaturundan asılılığı) əsaslanmaqla yüksək temperaturları ölçmə üsulları optik pirometriya adlanır.
Qızdırılmış cisimlərin temperaturunu ölçmək üçün hansı istilik şüalanma qanunundan istifadə olunmasına uyğun olaraq radiasiya, rəng və parlaqlıq temperaturu kimi üç temperatur anlayışı daxil edilir.
Radiasiya temperaturu. Mütləq qara cismin inteqral şüalandırma qabi- liyyətini ölçdükdən sonra Stefan–Bolsman qanununa əsaslanmaqla cismin

temperaturunu T 
vasitəsilə təyin etmək olar. Stefan-Bolsman qa-

nunu ixtiyari (mütləq qara olmayan) cisim üçün ödənmədiyinə baxmayaraq praktikada formal olaraq onlar üçün də Stefan-Bolsman düsturunun doğru

olduğunu qəbul etməklə temperaturu T 
ifadəsi ilə təyin edirlər.

Belə təyin olunan temperatur baxılan cismin radiasiya temperaturu adlanır. Göründüyü kimi, hər hansı (mütləq qara olmayan) cismin radiasiya tem-

peraturu dedikdə inteqral şüalandırma qabiliyyəti _T , bu cismin inteqral
şüalandırma qabiliyyətinə E_T  bərabər olan mütləq qara cismin tempera- turu başa düşülür.
Asanlıqla inanmaq olar ki, cismin radiasiya temperaturu onun həqiqi temperaturundan kiçikdir. Buna inanmaq üçün xassələrinə görə baxılan cismin boz cismə (udma qabiliyyəti tezlikdən asılı olmayıb, yalnız tempe-
raturun funksiyası olan cisim) oxşadığını fərz edək. Onda Kirxhof qanununu boz cismə tətbiq etsək:

 
^{E ,T }    ,T ,
 T
(14.33)

E( ,T )   (T ) ( ,T ) . (14.34)
Boz cismin udma qabilliyyəti olan  T  qaralıq dərəcəsi adlanır. Boz

cisimlər üçün Stefan-Bolsman qanunu belə yazılır: