Mavzu: Qiyosiy-tarixiy metod

---

Mavzu: Qiyosiy-tarixiy metod 
(seminar) 
 
1. Qiyosiy-tarixiy metodning shakllanish omillari. 
2. Qiyosiy adabiyotshunoslik (adabiy komparativistika). 
3. Qiyosiy-tarixiy metod va adabiy komparativistika orasidagi farqlar haqida. 
4. A.N.Veselovskiyning qiyosiy-tarixiy adabiyotshunoslik nazariyasi.
5. V.M.Jirmunskiyning ilmiy qarashlari. 
Qiyosiy-tarixiy adabiyotshunoslikning shakllanish omillari 
• 
Iogan Gotfrid Gerder (1744–1803) turli xalqlar folklorini o„rganishga, ularda 
umumiy jihatlarni topishga, tillarning kelib chiqishiga qiziqadi; Yevropa xalqlari 
madaniyatidagi mushtaraklikka e‟tibor qaratadi;
• 
Iogan Volfgang Gyote (1749–1832) madaniyatshunoslikka “jahon 
adabiyoti” tushunchasini olib kirdi, bashariy madaniyatning birligi, xususan, Sharq va 
Gʻarb madaniyatlarining umumiyligi g„oyasini ilgari surdi; 
• 
Georg Vilgelm Fridrix Gegel (1770–1831) estetik ta‟limotida tarixiylik 
prinsipi ustuvor bo„ldi, “Sharq” va “Gʻarb” tushunchlarini jug„rofiy va 
madaniyatshunoslik nuqtayi nazarlaridan asosladi; ularni bir-biri bilan chambarchas 
bog„liq, doimiy aloqadagi va bir-biriga zid ma‟naviy-ruhiy olamlar deb talqin qildi. 
Qiyosiy-tarixiy adabiyotshunoslikning shakllanish omillari 
• 
Qiyosiy-tarixiy tilshunoslikning shakllanishi; sanskritning Yevropa tillari 
uchun umumiy “bobotil” ekanligining isbotlanishi; 
• 
“mifologik maktab”ning oyoqqa turishi, aka-uka Grimmlarning Yevropa 
xalqlari kelib chiqishining umumiyligini ularning mifologiyasidagi umumiylik orqali 
izohlashi;
• 
Turli xalqlar madaniyatida umumiy kelib chiqish bilan bog„liq bo„lmagan 
mushtarakliklar ham borligi, ular xalqlar orasidagi tarixiy aloqalar, mifologik 
tasavvurlar va folklor motivlari migratsiyasi bilan bog„liqligining anglanishi; 
mifologik maktabga zid o„laroq, Teodor Benfey “o„zlashtirish nazariyasi”ni oldinga 
surishi.