O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 14- son ilmiy tadqiqotlar jurnali

---

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
14-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
20.12.2022
ONA TILI O‘QITISH METODIKASINING TAMOYILLARI 
Tuxtayeva Farida 
ona tili va adabiyot 
Annotatsiya:
Bu maqolamda ona tilini o'rgatish, ularni tarbiyalash va har 
tomonlama rivojlantirish vazifasidan kelib chiqib, bilish nazariyasiga asoslanib, barcha 
yaqin, o'zaro bog'liq fanlar tavsiyalariga asoslanib, ona tili o'qitish metodikasi . Til 
materiali , . Til ma’nolarini ,Ona tili o'qitish tamoyillari, Tilga sezgirlikni o'stirish 
tamoyili, Nutqning ifodaliligiga baho berish tamoyili, Og'zaki nutqni yozma nutqdan 
oldin o'zlashtirish tamoyili , tamoyillari haqida batafsil ma’lumotlar bayon 
qilingan,qolaversa, , Nazariy tekshirish metodlari, Empirik metod, Eksperimental 
tekshirish metodlari haqida ham batafsil ma’lumotlar berilgan. 
Kalit so’zlar:
Ona tili, Til materiali, nutq organlari, nutq malakalari, tamoyil, 
umumdidaktik, , til qonuniyatlar, leksik, grammatik, morfemik, sintaktik, , fonetik 
ko'nikma, metodika.
O'quvchilarga ona tilini o'rgatish, ularni tarbiyalash va har tomonlama 
rivojlantirish vazifasidan kelib chiqib, bilish nazariyasiga asoslanib, barcha yaqin, 
o'zaro bog'liq fanlar tavsiyalariga asoslanib, ona tili o'qitish metodikasi o'z 
tamoyillarini ishlab chiqadi. Bu tamoyillar umumdidaktik tamoyillardan o'zgacha 
bo'lib, o'qituvchi bilan o'quvchi o'rtasidagi o'quv mehnatining yo'nalishlarini belgilab 
beradi. 
Ona tili o'qitish tamoyillari quyidagilar. 
1. Til materialiga, nutq organlarining o‘sishiga, nutq malakalarining to‘g‘ri 
rivojlanishiga e’tibor berish tamoyili. Nutq, til qonuniyatlariga, oz bo'lsada, e’tibor 
bermaslik amaliy nutq faoliyatini egallashga salbiy ta ’sir ko'rsatadi. Masalan, fonetik 
ko'nikmalarga yetarli e’tibor berilmasa, imloviy savodxonlikka putur yetadi. Bu ta’lim 
tamoyili tildan olib boriladigan mashg'ulotlarda eshituv va ko'ruv ko'rsatmaliligini ta 
’minlashni va nutq organlarini mashq qildirishni (gapirib berish, ifodali o‘qishni, 
ichida gapirishni) talab etadi. 
2. Til ma’nolarini (leksik, gram m atik, morfemik, sintaktik m a’nolarini) 
tushunish tamoyili. So‘zni, m orfemani, so‘z birikmasini, gapni tushunish borliqdagi m 
a’lum voqea-hodisalar o'rtasidagi bog‘lanishni aniqlash demakdir. Til m a’nolarini 
tushunish tamoyiliga amal qilishning sharti tilning ham m a tom onlarini, tilga oid 
barcha fanlar (grammatika, leksika, fonetika, orfografiya, uslubiyat)ni o‘zaro 
bog'langan holda o'rganish hisoblanadi. Masalan, morfologiyani sintaksisga tayangan 
holdagina o'rganish, o'zlashtirish mumkin. Sintaksisni o'rganishda esa morfologiyaga 
suyaniladi, orfografiya fonetika, grammatika, so'z yasalishiga suyanadi va hokazo. 
So'zni morfemik tahlil qilish uning m a’nosini tushunishga yordam beradi. Tilning ham 

---