403
şəhərdə yaşayan türklər mənim atamı öldürdülər, anamın
başına min-bir müsibət açdılar, özümüzü isə doğma ev-
eşikdən didərgin saldılar.
- Sən heç vaxt özünə belə bir sual verməmisən ki, atanı
öldürdükləri halda anan necə sağ qalıbdır? – deyə pedaqoq
həmin an qızı sorğuya tutdu. – Axı, sən həmişə deyirdin ki,
yerli adamlar minlərlə sizin millətin nümayəndələrini qətlə
yetiriblər.
- Dəqiq bilmirəm necə, amma eşitdiyimə görə o, başqa
ermənilərin evində gizlənməyə imkan tapmışdır. – Raisa
dayısına nəzər sala-sala tərəddüdlə cavab verdi.
- Sənin atanı elə ermənilərin özləri öldürmüş, ananı da
həmin canilər zorlamışdılar və onun sağ qalmasında məhz
azərbaycanlılar mühüm rol oynayıblar. – deyə ev sahibi
ekstremist ruhlu qızın diqqətini özünə cəlb edərək qətiyyət-
lə dilləndi. – Kim də bilməsə, dayın Eduard həmin məlu-
matı dəqiq bilir. Həqiqəti anlamaq istəmirsənsə, sən son
anda fəlakətlə üzləşəcəksən.
Söylənilən ifadələr qarşısında pərt qalan qız təəccüb
dolu hisslərlə dayısını süzməyə başladı. Ortaya bir arqu-
ment çıxara bilməyən yaşlı erməninin dili-ağzı qurumuşdu.
Çünki bu sözləri başqa bir kəs yox, vaxtilə onun hər bir
kəlməsinə inanan rus ziyalısı söyləyirdi. Lakin buna bax-
mayaraq, belə bir ifadələr qarşısında sudan duru çıxmağa
404
çalışan, eşitdiyi sözləri qulaq ardına vuran, həyasızlığını
boynuna alan, sərt ittihamlardan çəkinməyən, daim öz
dediklərini yeritməyə öyrəşmiş Eduard titrəyən əllərini
sıxıb sırtıqcasına dedi:
- Sergey Vladimiroviç, siz mənim xətirimə dəyirsiniz.
İki gün Bakıda qalmaqla siz heç bir şeyi araşdırmadan
müsəlmanların uydurmalarına inanmısınız. Bağışlayın
məni, əsl xristian belə bir cəfəngiyyatları iftira saymalıdır.
Türklər daim biz erməniləri ləkələməyə çalışıblar. Bütün
dünya bilir ki, biz ermənilər Cənubi Qafqazda vəhşi sayılan
müsəlmanların bütün təzyiqlərinə sinə gərərək, orada xris-
tianlığı nəinki qorumağa müvəffəq olmuş, hətta yaymaqda
da xüsusi fəallıq göstərmişik. Bu bizim minnətdarlığı-
mızdır?
- Azərbaycanlılar kimi istəsəniz yoldan çıxara bilərlər. –
deyə Robert əsl millətçi kimi öz millətinin mövqeyini
qorumağa çalışdı. – Biz xristianlar bir-birimizi müdafiə
etməliyik ki, müsəlmanlar başımızın üstündə at oynada
bilməsinlər.
- Deyəsən, unudursunuz ki, mən tarixçiyəm. Mənim
ağlım var, həmişə də ağlım ilə də hərəkət edirəm. Bəzən
məni sadəlövlük və insanları yaxşı tanımamağım pis
vəziyyətdə qoyur. Azərbaycanda həqiqəti həm qulaqlarımla
eşitdim, həm də gözlərimlə gördüm və vaxt itirmədən
405
əcnəbi yazıçıların həmin hadisələrlə bağlı elmi ədəbiyyat-
ları nəzərdən keçirdim və hal-hazırda da gecə-gündüz
həmin materiallarla məşğulam. – O, üzünü yaşlı erməniyə
tutub siddi halda sözünə əlavə etdi. - Amma etiraf etməli-
yəm ki, vaxtilə sənin söylədiklərinin əksəriyyəti uydur-
malar imiş.
- Siz mənim...
Eduardın coşmaq istədiyini görən elmlər namizədi sağ
əlinin hərəkətini ilə onun yerində qalmasına işarə etdi və
ara vermədən sözünə davam etmək üçün həmin tərzdə dedi:
- Xahiş edirəm, yerində qal və sözümü kəsmə. Axı,
əvvəlcədən dedim ki, biz bir-birimizlə açıq söhbət edəcə-
yik.
Həmin vaxt mən elə bilirdim ki, həqiqətən azərbay-
canlılar türk emissarlarının fitvasına uyaraq, sizin millətin
deportasiyası ilə məşğuldur. Onsuz da illər boyu mənəvi
əzab çəkən ermənilərin Bakıdan, Sumayıtdan və digər
yaşayış məntəqələrindən qovulmasına görə mən azərbay-
canlılara üz göstərmir, onlarla heç bir məclislərdə iştirak
etmir, ümumiyyətlə onlara qarşı nifrətim artmışdı.
Azərbaycan xalqının tarixinə qara həriflərlə həkk olunmuş
20-si yanvara görə Mixail Qorbaçova və Sovet ordusuna
haqq qazandırırdım. Məhz bu yaxınlarda başa düşdüm ki,
mənim şübhələrim və mülahizələrim yanlışdır.
406
Hər bir insan bu dünyaya gələndə valideyn onun xoşbəxt
olmasını arzulayır. Bunun üçün yaxşı ev-eşik, münasib iş
və ətrafdakı insanların diqqət və qayğısı lazımdır. Sizin
millətin nümayəndələri Bakı, Sumaqayıt, Gəncə və başqa
şəhərlərdə əlverişli yerlərində azərbaycanlılardan yaxşı ev-
eşiklərə, milis və prokurorluq orqanlarında, bütün nazirlik-
lərdə, rayon icraiyyə, partiya komitələrində, Mərkəzi
Komitədə yüksək vəzifələrdə işlə təmin olunmuş və onlara
həddindən artıq hörmət bəslənilirdi. Qarabağın ən səfalı
yerləri sizlərə verilmişdi ki, heç bir şeydən narazı
qalmayasınız. Sizin millət isə bununla razılaşmayıb onlara
qarşı silahlı münaqişəyə başladı. Müsəlmanların elə Bakıda
yaşadıqları qəsəbələri, Qarabağdakı, Ermənistandakı yaşa-
yış məntəqələri və tutduqları vəzifələrini üzə çıxardanda,
onda başa düşdüm ki, burada ədalət kobud surətdə pozulub-
dur. Anlaya bilmirəm ermənilər niyə belə yaxşılıqları
unudurlar? Yoxsa, onlara bütün bunlar azlıq edibmiş?
- Türklər ev-eşiklə, verdikləri vəzifələrlə başlarımızı
qatmaq istədilər, - deyə hirsindən partlayan Eduard bir badə
araq içib həyasız halda təkzib bildirməyə başladı. - biz isə
öz sayıqlığımızı itirmədik.
Sergey Vladimiroviç, sizin iradlarınızın heç bir əsası
yoxdur. Ona görə ki, biz öz müstəqilliyimiz, azadlığımız,
torpaqlarımızın geri qaytarıl-ması uğrunda mübarizəyə
Dostları ilə paylaş: |