411
- Həmin əsəri oxuyanda, mən sanki dirçəlir və kimliyi-
miz ilə fəxr edirəm. – deyə Robert kinli halda dilləndi. –
“Ruhumuzun dirilməsi” əsəri bilavasitə bizim milli
ideologiyamıza xidmət göstərir və cavan nəsil demək olar
ki, oradakı sətirlərlə milli-mənəvi dəyərlərə söykənən
özünəməxsus şəkildə təlim-tərbiyə alır və mentalitetimizin
möhkəmlənməsində mühüm rol oynayır.
- Əsəri oxuyandan sonra heç birinizdə vicdan əzabı
oyanmadı? – deyə Robertin fikirindən sonra daha da
qəzəblənən rus ziyalısı nifrət hissilə soruşdu.
Bu sual kabinetdəki erməniləri daha da sarsıtdı və onlar
verilən sualı təhqir olunmaq kimi başa düşərək, öz
narazılıqlarını bildirdilər. Tarixçi pedaqoq onları birtəhər
sakitləşdirərək, fikrini tamamlamaq üçün ciddi halda dedi:
- Həmin əsərdə Xocalının işğalı ilə bağlı bəzi məqamlar
göstərilibdir. Zori Balayanın 13 yaşlı uşağın başına hansı
müsibətin açdığı yeri oxumusunuz da?
- Əlbəttə! – deyə özündən müştəbeh halda razı olan
Robert cəlladlara xas olan tərzdə dilləndi və tarixçi peda-
qoqun ifadəsinə düzəliş vermək üçün əlavə edir. – Sergey
Vladimiroviç, adi uşağın yox, türk uşağının başına müsibət
açılıbdır. Hörmətli yazıçımız axşama qədər daha üç türk
uşağını həmin üsulla o dünyaya göndərir.
412
Robertin bu açıqlaması ilk növbədə Aleksandrla Yeliza-
vetada şok effekti yaratdı və onlar sanki təşvişə düşərək, az
qala bir-birilərinə qısılacaqdılar. Onun son ifadələri, hətta
Raisanın da xoşuna gəlmədi. Dialoq zamanı etik normaları
qulaqardına vuran Robert kefli olduğu üçün ürəyində olan
hər bir sirri açıqlamağa hazır idi. Bu səmimiyyəti ilə o,
nəyə qadir olduğunu ətrafdakılara nümayiş etdirdi.
- Robert, yalnız yırtıcılar o cür vəhşilikləri həyata keçirə
bilərlər. – deyə dəhşətdən gözləri bərələ qalan Yelizaveta
qəzəbini saxlaya bilmədi və üzünü qardaşına tutub qorxu
hissi keçirən bir adam kimi sözünə əlavə etdi. – Saşa, mən
bir-iki dəqiqədə burada qalsam, eşitdiyim dəhşətlərdən dəli
olaram. Belə bir ekzekusiyalar ilə yalnız heyvani hisslərlə
yaşayan canlılar öyünə bilər və bundan da vicdan əzabı
çəkməzlər.
- Alfred Hiçkoka demək lazımdır ki, qorxulu, dəhşətli
filmlər çəkmək istəyirsə, Zori Balayana, digər erməni
ziyalılarına və və qeyri-insani əməllərlə fəxr edən bütün
anormal ermənilərə müraciət etsin. – deyə eşitdiklrindən
hələ də özünə gələ bilməyən Aleksandr nifrət dolu hisslərlə
dilləndi və üzünü Raisaya tutub nifrət hissi ilə sözünə əlavə
etdi. – Raya, normal adam bir dəfə adı çəkilən xəstə
təxəyyüllü yazıçının əsərini oxusa, özünü erkən əsrlərdə
Avropanın bir çox şəhərlərində baş verən qətliamlarda hiss
413
edər və bəlkə də dəli olar. Sən isə utanmadan böyük
fəxarətlə deyirsən ki, həmin tükürpədici əsəri üç dəfə
oxumusan. Belə bir ekzekusiya ilə yalnız yırtıcılar fəxr edə
bilər. Təəssüflər olsunt ki, mən səni əvvəllər tanımamış və
səninlə dostluq etdiyimə görə özümbağışlamıram.
Məhz belə bir təsiredici sözlərdən sonra Aleksandr
atasından icazə almadan, qeyri-ixtiyari halda bacısı ilə
buranı tərk etdi. Nəinki Eduard, hətta Raisa da ifşa olunaraq
hamının gözü qarşısında təhqir olundu.
Bacı ilə qardaşın belə bir davranışı ondan xəbər verirdi
ki, Sergeygil birdəfəlik olaraq Eduardın ailəsindən üz
döndərirlər. Bütün bunların hamısının təqsirkarı Robertin
düşünülməmiş hərəkətləri idi.
Əmisi oğlunun bu cür hərəkətindən sonra ən əsas Eduard
pis vəziyyətdə qaldı. Çünki o, tarixçi pedaqoqun həmin
sualı verməklə nə istədiyini yaxşı bilirdi. Adi söhbət zama-
nı insan xarakterinin nəyə qadir olduğunu müəyyən etmək-
də çətinlik çəkməyən Sergey aldığı cavabla həmsöhbətinin
iç dünyasını öyrənmək istəyirdi. Müəyyən mənada o, buna
nail oldu. Halbuki illər boyu Eduard yalan ifadələr vermək-
lə, başqalarını şərləməklə, özünü yazıq görkəmdə nümayiş
etdirməklə tarixçi pedaqoqu aldatmağa müvəffəq olmuşdu.
Artıq bu dəfə bütün sirrlər açılmış və yaşlı erməni ailəsi ilə
birlikdə ev sahibinin yanında ifşa olunmuşdu.
414
Qarabağ faciəsi ilə bağlı bir çox materialları əldə edən və
faktlara söykənən müvafiq məlumatlara malik olan Sergey
qəddar erməninin etirafından sonra əsəbilərini saxlaya
bilmədi və o, nifrət dolu baxışlarını həm Eduarda, həm də
Robertə yönəldərək emosional tərzdə dedi:
- Siz neçə adamlarsınız? Belə bir ekzekusiya ilə necə
fəxr etmək olar? İnsanlığa sığmayan qəddarlığını, törətdiyi
qeyri-insani cinayət əməlini ədəbi-publisistik əsərdə nüma-
yiş etdirən bir millətin ziyalısına nə ad vermək olar? Yalnız
cəllad adı!
Bir millət ki, Zori Balayana ziyalı deyir və onun əməlləri
ilə fəxr edirsə, ona millət demək olmaz. Belə bir cinayətləri
törədən və həmin cinayətlərə haqq qazandıran ünsürlərə,
humanizm prinsipləri ilə yaşamağı bir məqsəd kimi qarşısı-
na qoyan sivil dünyada yer olmamalıdır. Çünki əlləri qana
bulaşan, körpələrə, uşaqlara, hamilə qadınlara, qocalara ən
ağır işgəncələr verib, sonra isə amansız şəkildə edam etmək
və bundan böyük həzz alan həmin ünsürlərin ətəklərindən
qan iyi gəlir.
- Xahiş edirəm, sözlərinizə diqqət yetirəsiniz. – deyə
hərtərəfli biabır olan Eduard da qəzəblənərək coşdu və
ayağa qalxıb əl-qolu əsə-əsə həmin tərzdə sözünə davam
etdi. – Hər şeyin səbri var, bu qədər dözmək mümkün deyil.
Dostları ilə paylaş: |