• Основные стратегические варианты

Iste’mol sektoridagi xizmatlarga bo‘lgan talab
xuddi iste’mol tovarlariga 
bo‘lgan talabni aniqlagandagidek yo‘l bilan aniqlanadi. Bunda potensial iste’mol 
birliklarining xizmatdan foydalanish darajasi yoki tezligiga to‘g‘ri keladigan miqdori 
asos qilib olinadi. SHu bilan birga xizmatlar talabni tahlil qilishda e’tiborga olish 
lozim bo‘lgan ba’zi xususiyatlarga ega bo‘ladi. Bu xususiyatlar xizmatlarning 
moddiy emasligi va saqlanmasligidan kelib chiqadi. Xizmatdan foydalanish uchun 
shu xizmatni ko‘rsatuvchi shaxs yoki servis tashkiloti bilan bevosita muloqot 
o‘rnatish zarur. 
Sanoat tovarlariga bo‘lgan talab.
YUqorida ko‘rsatib o‘tilganidek, sanoat 
sektoridagi talab - ishlab chiqarish talabidir. Bunday talab sotib olingan tovarlardan 
boshqa tashkilotlar yoki pirovard iste’molchilarning talabini qondirish maqsadida o‘z 
ishlab chiqarish tizimida foydalanadigan tashkilotlarda paydo bo‘ladi. Demak, sanoat 
tovarlari va yoki xizmatlariga bo‘lgan talab kelgusida qondirilishi kerak bo‘lgan bir 

---

89 
yoki bir necha manbalarga bog‘liq bo‘ladi. 
SHuning uchun operasion marketing uchun mas’ul bo‘lgan xodim o‘zining 
bevosita mijozlarining talabinigina emas, balki bevosita mijozlar xizmat 
ko‘rsatadigan mijozlarning talablarini ham bilishi va oldindan ko‘ra olishi lozim. Aks 
holda u g‘oyatda reaktiv faoliyat bilangina cheklanishga majbur bo‘ladi. 
Sanoat tovarlariga bo‘lgan talab ularning sarflanadigan materiallar, yarim 
tayyor mahsulotlar yoki pirovard mahsulot ekanligiga qarab turlicha tarkiblanadi. 
Bazi tavofutlarni hisobga olmagan holda, talabni baholash uchun zarur bo‘lgan 
dastlabki ma’lumotlar iste’mol tovarlari uchun talab qilinadigan ma’lumotlardan farq 
qilmaydi. 
Sarflanadigan materiallarga bo‘lgan talab.
Iste’mol tovarlariga eng yaqin 
toifa firma o‘z ishlab chiqarish jarayonida foydalanadigan va pirovard mahsulotlarga 
o‘tmaydigan