& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

Orιs tilinen kirgen so`zlerde pa`t sol tildegi qa`lpine saqlanadι: diretor, respulika, traktor,telegrgraf, t.b.
Bunday so`zlerge qosιmtalar jalg`ang`anda, pa`t qosιmtag`a o`tedi. Mιs: Direktorg`a, respublikag`a, Traktordιn`, telegrafqa Qaraqalpaq tilinde pa`t ma`ni jasawshι belgige iye bolmaydι.
Buwιnlardι o`tkermelew
Jaziwda ko`p buwιnlι so`zlerdin` bir qatarg`a siymay qalg`an buwini yamasa buwinlari ekinshi qatarg`a o`tkeriledi.buni o`tkegme dep ataymiz. mis: mek-tep, oqiw-shi, pax-takeshler, trans-port.h.t.b
So`zlerdi buwing`a bo`liwge bolmaytug`in jerinen o`tkermelewge bolmaydi.
Bunda to`mendegi 6 qag`ιyda esapqa alιnadι.
1.Bir buwinli so`zlerdi o`tkermelewge bolmaydi.
mis:tas, tis, as, bar, al, ol
2. Ko`p buwιnlι so`zlerdin` aldιn`g`ι jolg`a sιymay qalg`an buwιnι yaki buwιnlarι o`tkeriledi.
Mιs: mek-tep, su-wat, Gu`l-jamal
3. So`zlerdin` bas yaki aqirg`i buwini tek bir dawisli sesten bolsa, ol bir qatarda jalg`iz qaldirilmaydi.
mis:a-nasi, A`-debiyat,
4. Bas ha`ripler menen qisqartilg`an so`zlerdi o`tkermelewge bolmaydi.
mis: BMSh,QMU,NMPI
5.Adam atlarιnιn` qιsqartιlιp alιng`an ha`riplerin familiyalarι bo`lip alιp burιng`ι jolda qaldιrιp ketiwge bolmaydι. Mιsalι: I-Yusupov emes, I. Yusupov, Q- A`wezov emes, Q. A`wezov ha`m t.b.
6. sonday-aq tsifrdan keyin keletug`ιn qιsqarg`an o`lshew atamalarιn taza jolg`a ko`shiriwge bolmaydι. Mιsalι: 100- kilometr emes, 100 kilometr, 50- sm emes, 50 sm ha`m t.b.
U`nleslik nιzamι.
Demek, u`nleslik, nιzamι dep tu`bir so`z benen qosιmtanιn`,buwιnlardιn`, bunday aq so`z dizbeklerinin` aralarιndag`ι seslerdin` bir-birine ta`sir etip u`nlesip keliwine aytamιz. U`nleslik nιzamι eki tu`rli bolιp keledi: 1. buwιn u`nlesligi. 2. ses u`nlesligi.