& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti



Yüklə 1,82 Mb.
səhifə198/231
tarix05.04.2023
ölçüsü1,82 Mb.
#104225
1   ...   194   195   196   197   198   199   200   201   ...   231
Қаракалпак тили китап

Ko`rkem a`debiyat stili.
A`debiy stildin` stillik rawajlanιwιnιn` en` a`hmiyetlilerinin` biri-ko`rkem a`debiyat stili. Ko`rkem shιg`arma ushιn til ha`mme ha`mme waqιt tiykarg`ι qural bolιp tabιladι. Ko`rkem a`debiyat turmιstιn` barlιq ta`repin, bizdi qorshap turg`an haqιyqatlιqtι ko`rkem obrazlar arqalι bizin` sanamιzg`a jeteizedi. Sonlιqtan ko`rkem shιg`armalarda xalιq tilinin` ha`rbir so`zi, so`z dizbekleri puqta tan`lanιp, orιnlι paydalιnιladι.
Ko`rkem a`dbiyat stilinin` a`debiy til stillerinin` basqa tu`rlerine qarag`anda o`zine ta`n o`zgeshelikleri bar. Ko`rkem shιg`armalardag`ι leksikalιq baylιqlar ha`m grammatikalιq qurallar onιn` syujeti ha`m obrazlιg`ιna ιlayιq ken` qollanιladι. Turmιstιn` ha`mme ta`repine-ta`biyat ko`rinislerine, adamlarg`a, haywanat ha`m janlι maqluqlarg`a, ja`miyetlik-siyasiy ha`m ekonomikag`a, u`rip-a`det. T.b. tarawιna qatnaslι bolg`an so`zler, so`z dizbekleri, sonday-aq onιn` tiykarg`ι su`wretlew materialι boladι. Ko`rkem a`debiyat stilinin` o`zine ta`n o`zgesheligi, onιn` jarlιq tu`rlerine baylanιslι. Ha`rbir janrdιn` o`zine ta`n ko`rkemlik formalarι boladι. ma`selen, poetikalιq shιg`armalarda, olardιn` stillik o`zgesheligine, dawιs ιrg`ag`ιnιn` birgelkligine ιlayιq qatarlarιndag`ι so`lerdin` buwιn sanlarι, ha`rbir qatardag`ι en` son`g`ι so`zdin` grammatikalιq formalarιnιn` birgelikli bolιp keliwi talap etiledi. Prozalιq shιg`armalarda onιn` tematikasιna, tariyxιy da`wirine, syujetine ha`m obraz jasaw o`zgesheliklerine baylanιslι xalιq tilinin` bay leksikasιnan-tariyxιy so`zler, arxaizmler, dialektlik so`zler, sintaksislik konstruktsiyalarιnan ken` paydalanιladι. Ko`rkem a`debiyat stilinde obraz jasaw ushιn tildin` ko`rkem su`wretlew qurallarι ha`m stillik figuralar-epitet, metafora, metonimiya, ten`ew, sinekdoxa, geperbola, qaytalaw, inversiya, antiteza, ellipsis t.b. ken` qollanιladι.
Publitsistikalιq stil.
«Publitsistika» termini latιnnιn` publikus-ko`pshilik degen so`zinen alιng`an. Publitsistikalιq stil-ko`pshilikke tu`sinikli jazba a`debiy til stilinin` bir tu`ri. Stildin` bir tu`rine xalιqtιn` ku`ndelik turmιsιna baylanιslι shιg`arιlιp atιrg`an ja`miyetlik-siyasiy a`debiyatlar, gazeta-jurnal maqallarι, o`sherikler tilinin` stili kiredi.
Publitsistikalιq stilde ko`rkem a`debiyat, is­qag`azlarι ha`m ilimiy-texnikalιq a`debiyatlar tilinin` stiline ta`n bolg`an belgileri ushιrasadι. Biraq o`zinin` tematikasι, mazmunι, so`z qollanιw ha`m ko`pshilikke ιlayιqlanιw belgilerine qaray o`zine ta`n o`zgeshelikke iye boladι Ol xalιqtιn` ha`r ku`ngi turmιsι menen tιg`ιz baylanιslι boladι. Xalιqtιn`
Xalιqtιn` ja`miyetlik-siyasiy turmιsι, miynetkeshlerdi a`dep-ekramlιlιq ideyalar
Ruwxιnda ta`rbiyalaw, xalιq xojalιg`ιnιn` jetiskenliklerin na`siyatlaw gazeta-jurnal ha`m siyasy-a`debiyatlar arqalι iske asιrιladι. Bul wazιypalardι iske asιrιwda publitsistikalιq shιg`armalardιn` tili ko`pshilikke tu`sinikli, leksikalιq, grammatikalιq ha`m orfografiyalιq jaqtan jazba a`debiy tilde qa`liplesken so`zlerdi paydalanadι.
Publitsistikalιq stilde qollanιlatug`ιn ga`pler ko`rkem a`debiyat stilindegidey ta`biyat ko`rinisleri, obraz jasaw qurallarιnιn` qatnasι sιyaqlι materiallarιn qollanbaydι. Sonday-aq is qag`azlarιnιn` stiline ta`n bolg`an standart, shtamp tu`rindegi so`zler ha`m konstruktsiyalar kem ushιrasadι.
Ha`zirgi waqιtta pulitsistikalιq stildin` formalarι ko`p. Radio ha`m televidenieden esitttiriletug`ιn informatsiyalιq xabarlar, bayanatlar, ilim ha`m texnikanιn`, ma`deniyat ha`m ekonomikanιn` jetiskenlikleri boyιnsha maqalalar, o`sherikler ha`m t.b. tu`rleri bar.

Yüklə 1,82 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   194   195   196   197   198   199   200   201   ...   231




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə