55
Modelləş
d
irm
ə
2
Şaquli istiqamətə hərəkət müntəzəm hərəkət deyil. O, trayektoriyanın ən yuxarı nöqtəsinə
çatanadək
bərabəryavaşıyan, ondan sonra isə
bərabəryeyinləşən hərəkətdir. Üfüqi istiqamətə
hərəkət müntəzəm hərəkətdir. Sürətin şaquli komponenti üçün düstur belə olacaq:
??????
??????
g??????
Onda ən yuxarı nöqtəyə çatma zamanı aşağıdakı düsturla hesablanacaq:
??????
?????? sin??????
g
Bu nöqtənin
h hündürlüyü belə hesablanır:
ℎ
??????
2g
sin ??????
Cismin yerə düşməsinədək keçən tam zaman 2
t olacaq. Bu müddət ərzində cisim
x oxu
boyunca aşağıdakı yolu qət edəcək:
??????
??????
g
sin2??????
Cismin hərəkət trayektoriyası isə aşağıdakı düsturla müəyyən olunacaq:
??????
tg?????? ??????
g
2?????? cos ??????
∙ ??????
Göründüyü kimi, uçuş trayektoriyası parabola şəklindədir.
İndi başlanğıc sürətin (
?????? ) və atış bucağının (
α) müxtəlif qiymətlərində cismin
uçuş məsafəsini (
l) və trayektoriyasının ən yuxarı nöqtəsinin yüksəkliyini (
h) hesab-
lamaq üçün kompüter modeli quraq.
l(
α) və
h(
α) asılılıqlarını həm də qrafik şəkildə
göstərək.
Qeyd edək ki, atış bucağının kəmiyyəti radianla göstəriləcək.
Müəyyən bucaq altında atılmış cismin uçuş məsafəsinin və trayektoriyasının ən
yuxarı nöqtəsinin yüksəkliyinin hesablanması
1. Excel proqramını başladın.
2. B3 xanasına cismin başlanğıc sürətinin qiymətini (məsələn:
40) daxil edin.
3. A7:A16 xanalar diapazonuna atış bucağının qiymətlərini 0-dan
başlayaraq hər
növbətini 10 artırmaqla daxil edin.
4. B4 xanasına sərbəstdüşmə təcilinin qiymətini (
9,8) daxil edin.
5. B7 xanasına
=$B$3*$B$3/$B$4*SIN(2*PI()*A7/180) düsturunu yazın.
6. B7 xanasındakı düsturu B8:B16 xanalar diapazonuna tətbiq edin.
7. C7 xanasına
=$B$3*$B$3/(2*$B$4)*(SIN(A7*PI()/180))^2 düsturunu yazın.
8. C7 xanasındakı düsturu C8:C16 xanalar diapazonuna tətbiq edin.
9. A7:B16 xanalar diapazonunu seçdirin və Insert menyusundan
istifadə etməklə
nöqtəli diaqram qurun.
A D D I M
A D D I M –
LAYİHƏ