Duralyuminiylarning tarkibi va xossalari
7.2-jadval
Mis
alyuminiyda
eriydi hamda CuAl
2
oraliq fazani ham hosil qiladi. Oddiy
haroratda mis 0,2%
gacha erisa, yuqori haroratda qaraiyb 5,6% gacha eriydi.
Durayuminiylarni termik ishlash usuli bilan mustahkamlash uchun ular toblab,
eskirtiriladi. Buning uchun qotishma 495...505
0
C
gacha qizdiriladi va suvda
sovitiladi, songra 5...6 kun uy haroratida ushlab turiladi, ya'ni tabiiy eskirtiriladi.
Eskirish
natijasida
mustahkamlik
yangi toblangan qotishmaga qaraganda qariyb
70….75% ga oshadi. Toblangan duralyuminiy
mustahkamligining eskirish
haroratiga va vaqtiga bog'liqligi 7.1-rasmda ko'rsatilgan.
Misning alyuminiydagi qattiq eritmasining (
α-qattiq eritma
) eskirtish jarayonida
parchalanishi natijasida mustahkamlik ortadi (7.2-rasm).
7.2-rasm.
Duralyuminiy mustahkamligi
(b) ning eskirtirish
vaqti va haroratga bog'liqligi grafigi.
Kristall panjarada
bir tekisda joylashgan mis atomlarining
qotishmadan ajralib
chiqishi bir necha bosqichda sodir bo'ladi. Tabiiy eskirtirishda (+20
0
C) yoki sun'iy
eskirtirishda (T<+100...150
0
C) qattiq eritma parchalanmaydi (oraliq faza ajralib
chiqmaydi), qotishma kristall panjarasidagi mis atomlarining
joylashish tartibi
o'zgaradi, xolos. Agar eskirtirish harorati yuqoriroq (T<+150. . .200
0
C) bo'lsa,
kristall panjaradagi mis atomlari qayta tartiblanadi. Bunda
korroziyabardoshlik
va
plastiklik
yaxshilanadi.
