1. Audit və auditor haqqında anlayış və onların mahiyyəti

3.Amerika Mühasibat İşi Assosiasiyasının auditin əsas prinsipləri üzrə komitəsi tərəfindən auditə verilmiş tərifi.
Amerika Mühasibat İşi Assosiasiyasının auditin əsas prinsipləri üzrə komitəsi tərəfindən auditə verilmiş tərif:
“Audit–iqtisadi hərəkətlər və hadisələr haqqında obyektiv məlumatlar alınmasının və qiymətləndirilməsinin, onların müəyyən meyara uyğunluğu səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsinin və nəticələrin əlaqədar istifadəçilərə verilməsinin sistemli prosesidir.”
Audit üzrə beynəlxalq normativlərə görə audit - obyektin mənfəət əldə edib-etməməsindən, həcmindən və təşkilati formasından asılı olmayaraq nəşr olunmuş maliyyə hesabatlarının və ya ona aid maliyyə informasiyalarının gələcək fikirlə­rin formalaşdırılması məq­sə­di ilə aparılan müstəqil yoxlanmasıdır.
"Auditor xidməti haqqında" AR Qanununda göstərilir ki, audit- əmt­əə istehsalı və satışı, xidmət göstərilməsi və iş görülməsi ilə məşğul olan təsərrüfat subyektlərində mühasibat uçotunun dəqiq və dürüst aparılması­nın, mühasibat və maliyyə hesabatlarının müstəqil yoxlanmasıdır. Auditin aparılm­asınd­a məq­səd qanunvericiliklə, auditor fəal­iyyəti­nin tənz­imlən­məsi­nin normativ sistemi ilə, auditorun və müştəri­nin müqavilə öh­dəli­kləri ilə müəyyən olunan konkret mə­sə­lə­ləri­n həll edilməsi­dir.
Nəza­rət forması kimi audit hesabat dövr­ü üçün aktivləri­n, öh­dəli­kləri­n, xüsusi vəsa­itləri­n və maliyyə nəti­cə­ləri­nin əks etdirilməsi­nin dürüstlüyünü, tamlı­ğını, dəqi­qliyini müəyyən etmək məq­sədi ilə təsərrüfat subyektinin mövc­ud qanunvericiliyə müvafiq tərt­ib etdiyi illik maliyyə hesabatları­nın müstəqil yoxlanılm­ası­dır. Döv­ləti­n, müəssisə rəh­bərl­iyinin və onun sahibləri­nin (payçıla­rın, səhm­darların) qarşı­lıq­lı maraqları onun əsa­sını təşk­il edir.
Аuditor fəal­iyyəti­ni yalnız yoxlama kimi xarakterizə et­mək olmaz. Bura mühasibat (maliyyə) hesabatları­nın, ödəmə-hesab­­laş­ma sə­nəd­ləri­nin, vergi bəyan­namə­ləri­nin və iqtisadi subyektin digər maliyyə öh­dəli­kləri­nin və tə­ləb­ləri­nin müstəqil idarə­dən­kəna­r yox­lanılm­ası, eləcə də digər auditor xidmət­ləri­nin gös­təril­məsi: mühasibat uçotunun qurulması, bərp­a olunması və aparılm­ası; gəli­rlər haq­qınd­a bəya­nnamə­ləri­n və mühasibat (maliyyə) hesabatları­nın ha­zır­l­anması; maliyyə-təsərrüfat fəal­iyyəti­nin təhl­ili, iqtisadi subyektin aktivləri­nin və passivləri­nin qiymət­lənd­irilməsi; maliyyə, vergi, bank və digər təsərrüfat qanunvericiliyi mə­sə­lə­ləri üzrə məs­lə­hət­ləri­n verilməsi və s. daxildir.
Audit-əmtəə istehsalı və satışı, xidmət göstərilməsi və iş görülməsi ilə məşğul olan təsərrüfat subyektlərində mühasibat uçotunun dəqiq və dürüst aparılmasının, mühasibat və maliyyə hesabatlarının müstəqil yoxlanılmasıdır.
Başqa sözlə, audit – mühasibat uçotunun aparılm­ası qaydası­nın göz­ləni­lməsi­nin, təsərrüfat əməli­yyatları­nın AR-nin qanunvericiliyinə uyğunlu­ğu­nun, müəssisəni­n fəal­iyyəti­nin mühasibat (maliyyə) hesabatlarınd­a əks etdirilməsi­nin tamlı­ğı­nın və dürüstlüyünün yoxlanılm­ası əsa­sınd­a müəssisəni­n mühasibat (maliyyə) hesabatları­nın müstəqil eksper­tiza­sı­dır.
Audit müstəqil təftiş key­fiy­yə­ti­nə ma­lik olsa da, onun fəaliyyəti yalnız mühasibat və maliyyə he­sa­­­bat­la­rının yox­lan­ması ilə məh­dudlaşa bil­məz. Məlu­mat­­la­rın küt­­ləvi axı­nı şə­raitində on­l­arın ümumiləş­­dıril­mə­si və səmərəli is­tifadə olun­­ması menecerin və təsərrüfat rə­h­bərinin qarşı­sın­da duran ən vacib mə­­sələlərdir. Digər tərəfdən, müəssisələrdə (təş­kilatlarda) uçot və nəza­rə­tin yüksək səviyyədə qurul­ma­sı ilə resurs­la­rın səfərbər edilməsini, on­lar­dan səmərəli is­ti­fa­də olun­ma­sını, məh­­su­lun maya dəyərinin minimum həddə çat­­dı­rıl­ma­sını, mən­­fəətin аrtımını, sаbit maliyyə və­ziy­yə­tini tə­min etmək olar. Auditin məqsəd və və­zifə­lə­ri bu prinsiplər üzərində qurulur.