1. beynəlxalq hüququn anlayişi və TƏNZİmetmə predmeti Plan: Beynəlxalq hüququn anlayışı

Mövzu 6: BEYNƏLXALQ HÜQUQDA MƏSULİYYƏT
Plan:

1. 
   Beynəlxalq-hüquqi məsuliyyətin anlayışı
   
2. 
   Beynəlxalq-hüquqi məsuliyyətin əsasları
   
3. 
   “Dövlətin beynəlxalq cinayəti” anlayışı
   
4. 
   Dövlətlərin məsuliyyətini istisna edən hallr
   
5. 
   Beynəlxalq-hüquqi məsuliyyətin növləri və formaları
   
6. 
   Beynəlxalq-hüquqi məsuliyyətinhəyata keçirilməsi
   
7. 
   Beynəlxalq hüquqla qadağan olunmayan əməllərə görə dövlətlərin məsuliyyəti
   
8. 
   Beynəlxalq təşkilatların məsuliyyəti
   

Ədabiyyat siyahısı.

Василенко В.А. Ответственностъ государств за международные правонарушения. Киев, 1976.
Василенко В.А. Международно-правовые санкции. Киев, 1982.
Василенко В., Давид В. Механизм охраны международного правопорядка.
Брно, 1986.
Верещетин В.С. Новый шаг на пути кодификации права ответственности государств // Российский ежегодник международного право. 1992. СПб.., 1994.
Hüseynov L.H. Təcavüz nəticəsində vurulan zərərin hesablanmasının beynəlxalq-hüquqi əsası //Dövlət və hüququ (elmi məqalələr toplusu). I buraxılış, Bakı: 1995.
Hüseynov L.H. Beynəlxalq ekoloji hüquq pozuntusunun anlayışı //Bakı Univ.
Xəbərləri: Sosial-siyasi elmlər seriyası. Bakı, 1995. №1.
Гусейнов Л.Г. К вопросу о роли ООН в установлении факта совершения международного преступления //Держава и право (ежегодник научных трудов молодых ученых). Выпуск 1. Киев: 1997.
Гусейнов Л.Г. Ответсвенность государств за нарушение договорных обязательств в области прав человека. // Московский журнал международного право. 1998. специальный выпуск. С. 140-168.
Гусейнов Л.Г., Гаджиев Б.З. Контрмеры в международгом праве: некоторые вопросы теории // Актуальные вопросы гуманитарных наук (Межвузовский сборник научных трудов). Новосибирск, 1999.
İbayev V.Beynəlxalq humanitar hüquqda məsuliyyət məsələləri. – Bakı. 2000. Колосов Ю.М. Ответственность в международном праве. М., 1975.
Курис П.М. Международные правонарушения и ответсвенность государства. Вильнюс. 1973.
Манийчук Ю.В. Последствия междунароного правонарушения. Киев, 1987.
Нешатаева Т.В. Санкции системы ООН (международно-правовой аспект). Иркутск, 1992.
Раскалай С.Б. Объективная ответственность государств в международном праве. Киев, 1985.
Ушаков Н.А. Основания международной ответственности государств.
М., 1983.
Интернатионал Жримес оф Статес: А Жритикал Аналйсис оф тще Интернатионал Лаw Жоммиссион′ с Драфт Артжле 19 он тще Стате Респонсибилитй (Едс. Wеилер-Жассесе-Спинеди). Берлин-Неw-Йорк, 1989.
Камминэа М.Т. Интер-Стате Респонсибилитй фор Виолотионс оф Щуман Риэщтс. Рщилоделпщиа, 1992.

1. Beynəlxalq-hüquqi məsuliyyətin anlayışı. Beynəlxalq-hüquqi məsuliyyət – beynəlxalq hüquq pozuntusu nəticəsində digər dövlətə və ya dövlətlərə (və yaxud beynəlxalq hüququn başqa subyektlərinə) vurulmuş zərərin nəticələrini aradan qaldırmaq vəzifəsidir.

Dövlətlərin beynəlxalq məsuliyyətini nizama salan normalar bu günə qədər
məcəllə ləşdirilməmişdir. Faktiki olaraq 1956-cı ildən BMT Beynəlxalq hüquq komissiyası müvafiq konvensiya layihəsi – Dövlətlərin məsuliyyəti haqqında maddələr Layihəsi üzərində işləyir. Layihədə,artıq adət kimi tanınmış və beynəlxalq təcrübədə geniş istifadə olunan bir sıra mühüm normalar ız əksini tapmışdır.
Beynəlxalq-hüquqi məsuliyyət, əsa etibarilə, beynəlxalq adət normalarına və presedentlərə əsaslanır. Əksər beynəlxalq müqavilələrdə, onların pozulmasına görə hansı neqativ hüquqi nəticələrin ortaya çıxması göstərilmir. Bununla belə,bir sıra müqavilələr mövcuddur ki,onlarda beynəlxalq hüquq pozuntusu törətmiş dövlətin (delikvent dövlətin) məsuliyyət məsələləri bu və ya digər şəkildə öz həllini tapmışdır: Kosmik obyektlərin vurduğu zərərə görə beynəlxalq məsuliyyət haqqında 1972-ci il Konvensiyası; insan hüquqları sahəsində bəzi müqavilələr (məsələn,Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası) və s.
Beynəlxalq məsuliyyət institutu beynəlxalq hüququn ümumi institutudur; o, beynəlxalq hüququn bütün sahələrinə “xidmət edir”, dövlətlərarası münasibətlərin bütün sahələrində hüquq qaydasının qorunmasını təmin edir.

2. 
   Beynəlxalq-hüquqi məsuliyyətin əsasları. “Məsuliyyətin əsası” anlayışı, adətən, iki mənada işlədilir: müsuliyyət nəyin əsasında və nəyə görə ortaya çıxır. Bundan irəli gələrək , məsuliyyətin hüquqi əsasını və faktik əsasını fərqləndirirlər.