1. gravimaqnit anomaliyalarin emal və interpretasiyasinin əsas anlayişlari

07.12.21

9. TRANSFORMASIYA TEZLIK FILTRASIYA

PROSESI KIMI

Mühazirənin planı

9. Transformasiya tezlik filtrasiya

prosesi kimi

9.TRANSFORMASIYA TEZLIK FILTRASIYA

PROSESI KIMI
Ağırlıq qüvvəsinin anomaliyası ayrılması məsələsinin tezlik (spektiral) təsviri əsasında həll etmək olar. Belə yanaşmada istənilən anamoliyanın Furye inteqralı vasitəsilə ifadə etmək olar.


İfadənin fiziki mənası ondan ibarətdir ki, profil boyunca ağırlıq qüvvəsi əyrisinin qarmanik təşkiledicilərinin inteqral cəmi kimi təsvir etmək olar.Burada anomaliyasının kompleks tezlik spektridir. , -fəza tezliyi, l - fəza periodu.

Anomaliyanın kompleks-tezlik spektrinin aşağıdakı kimi yazmaq olar:

Burada

Arqument:

Burada

S(ώ) -anomaliyanın faza-tezlik spektri adlanır.

Böyük olmayan və dərində yatmayan cisimlərdən anomaliyalar (lokal anomaliyalar) nisbətən yüksək tezlikli spektrları ilə xarakterizə olunurlar, halbuki regional anomaliyalar dərin yatan və ölçüləri böyük olan cismlər tərəfindən yaradıldığı üçün nisbətən alçaq tezlikli spektrları ilə xarakterizə olunur.

Qravitasiya sahəsinin çevrilməsi operatoruna tezlik məna vermək lazımdır. Başqa sözlə, onu hər hansı tezlik filtrin xarakteristikası kimi baxmaq olar ki, bu filtrdan müşahidə olunan Δg əyrisi keçirilir. Filtrin konstruksiyasından asılı olaraq, qarmonik təşkiledicilər bir tezlikli intervalında zəiflənir. Bu intervalın xaricində isə zəifləmədən buraxılır.

Bəzi baxılan transformasiyaların tezlik xarakteristikalarının ifadələrinə nəzər salaq:

1. 
   Sahələrin yuxarı yarımfəzaya davam etdirilməsi üsulu
   

2. Sahənin aşağı yarımfəzaya davam etdirilməsi

3. Cəzb etmə poenisalının yüksk tərtib törəmlərinin hesablanması


Burada n - törəmənin dərəcəsi;

4. Sahələrin ortalaşma üsuli ilə transfomasiyası

Burada 2l – ortalaşma intervalı.

Çevrilmələrin tezlik xarakteristikaları aşağıdaı şəkildə göstərilir.

Şəkildə müxtəlif transformasiyalarn tezlik xarakteristikaları.1-ortalaşdırma, 2-yuxarı yarımfəzaya anomalayiaların davam etdirilməsi ,3- aşağı yarımfəzaya anomalayiaların davam etdirilməsi, 4- yüksək törəmələrin hesablanması, 5- yuxarı yarımfəzaya yükək törəmələrin davam etdirilməsi işarələnib.

Yuxarıda göstərilən ifadələrdən görünür ki, yuxarı yarımfəzaya davam etdirilməsi və sahələrin ortlaşdırılması hallarında üst tezliklər daha çox dərəcədə zəifləyir. Aşağı tezliklərdən fərqli olaraq, başqa sözlə, bu operatorlar aşağı tezlikli süzgəcləridir (ATS ) - lokal zəifləyir. Sahənin aşağı yarımfəzaya davam etdirilməsində və və yüksək tezlikli şaquli törəmlərin hesablanmasında ifadələrdən göründüyü kimi üst tezlikli spektr anomaliyaların təşkiledicilərin nisbətən gücləndirilməsi baş verir. Başqa sözlə, bu operasiyalar vexnik üst tezliklərin süzgəcidir( ÜTS), regioanal anomaliyalar zəifləyir.

Çox hallarda zolaqlı süzgəclərin tətbiqi tələb olunur ki, bu halda bizi maraqlandırmayan anomaliyalar – həm lokal, həm regional anomaliyalar zəifləyir. Şəkildən göründüyü kimi belə bir zolaqlı süzgəc kimi anomaliyaların yüksək törəmələrin yuxarı yarımfəzaya Z­­₀ hündürlüyünə davam etdirilməsi üsuludur.

Müşahidə olunan qravitasiya anomaliyaların bölünməsində tezlik tesəvvürlərin istifadəsinin böyük (xüsüsən, çöl geofizikasında elektron hesablayıcı maşınların geniş tətbiqi ilə ) prespektivliyə malikdir.

Şək.9.1 Müxtəlif transformasiya üsulların tezlik xarakteristikaları:

1- ortalaşdırma; 2-yuxarı yarımfəzaya davam etdirilmə; 3- aşağı yarımfəzaya davam etdirilmə; 4- yüksək törəmələr üsulu; 5- yüksək törəmələrin yuxarı yarımfəzaya davam etdirilməsi.