1. gravimaqnit anomaliyalarin emal və interpretasiyasinin əsas anlayişlari

8.2. YATAQ TIPLI ANOMALIYALARIN (YTA)

AYRILMASI ÜSULLARI
Hal-hazırda yüksək dəqiqli analoq qravimetrlərin ölçü dəqiqliyi

Rəqəmsal qravimetrlərdə isə 0,001 мQal –dır. Bu dəqiqliq süxurların sıxlıq seyrəhləşmə və carbohidroqen yataqları ilə bağlı olan zəyif lokal anomaliyaların ayrılmasına imkan verir. Bu mənfi anomaliyalar “yataq tipli anomaliyalar”(YTA) adlanır və adətən ağırlıq qüvvəsinin struktur maksimumlar üzərində müşahıdə olunurlar. Anomaliyaların intensivliyi yataqların ölçülərindən, yatma dərinliklərindən asılı olaraq aşağıdakı hüdudlarda dəyişir:

YTA –rı ayırmaq üçün Geofizika kafedrassında işlənib-hazırlanan POISK alqoritmi və müvafiq proqramı istifadə olunur . Bu proqramm profil boyunca verilələn yüksək dəqiqli qravimetrik məlumatları Andreyev variasiya, müxrəlif daxili radiuslu ağırlıq qüvvəsi potensialıln üçüncü tərtib törəmə, üfüqü qradiyent və müxtəlif bazalı dispersiya üsulları ilı transformasiyaları yerinə yetirməyə imkan verir.

YTA-rı profil boyunca Berezkinin tam normalaşdırılmış qradiyent üsulu ilə yüksək dəqiqli qravimetrik məlumatları emal etmək üşün kafedrada GNORM alqoritmi işlənib-hazırlanıb:

W TNQ= (W_xz² +W_zz²)
Burada Wxz və Wzz Z- дяринлийиндя аьырлыг гцввясинин шагули və üfüqü градийентləridir ki, bunlar müşahidə olunan ağırlıq qüvvəsi anomaliyasının aşağı yarımfəzaya davam etdirilmə və Furye çevrilməsinə əsasən hesablanır:

Burada L- cəmləmə bazası; z- sahənin analitik davam etdirilmə dərinliyi; n- Furye çevrilməsində Bn əmsallardır; N – harmonikaların sayı. Hesablama nəticəsində sahənin kəsilişə tam normalaşdırılmış qradiyentlər xəritəsi qurulur . Neft-qaz yataqların əlaməti kimi tam normalaşdırılmış qradiyentlərin soldan və sağdan iki maksimum ilə məhtudlaşdırılmış minimumumun mövcut olmasıdır(bax. Şək.).

Aşağıda Orta Kür çökəkliyin Muradxanlı yatağının üzərində harmonikaların optimal sayı 17-ə bərabər olan tam normalaşdırılmış qradiyent sahəsinin misalı göstərilib.



YTA

Şək. 8.2 Tam normalaşdırılmış qradiyentlər sahəsi

Şək.8.3. Optimal harmonikaların seşilməsi