1. Grunt turlari

«Lyoss» so‘zini 1923- yil Leonard atama sifatida fanga olib kirdi. Bunday gruntlar xalqimiz tomonidan uzoq yillardan buyon «sog‘» tuproq deb yuritiladi. Professor G‘.O.Mavlonov o‘ta cho‘kuvchan gruntlarning muhandis –

• «Lyoss» so‘zini 1923- yil Leonard atama sifatida fanga olib kirdi. Bunday gruntlar xalqimiz tomonidan uzoq yillardan buyon «sog‘» tuproq deb yuritiladi. Professor G‘.O.Mavlonov o‘ta cho‘kuvchan gruntlarning muhandis –
• geologik xususiyatlarining asosiylari deb quyidagilarni keltiradi:
• 1. Sarg‘ish, oq sarg‘ish rangli.
• 2. G‘ovakligi 46-59%.
• 3. Tarkibida K , Mg tuzlari 5% dan ortiq.
• 4. Qum va tosh aralashmalarining holi.
• 5. Changsimon zarrachalar (0,05 – 0,01 mm) 50% ko‘p.
• 6. Yorilganda tik devorlar hosil qiladi.
• 7. Suv ta’sirida cho‘kadi.
• 8. Suv o‘tkazuvchanligi yuqori.
• 9. Bog‘lovchi moddalar suvda eriydi, iviydi, quriganda mustahkamligi oshadi.
• 10. Suvda eriydigan tuzlari ko‘p. Bunday gruntlar yer kurrasining 13 mln. km2 maydonini egallagan.

O‘ta cho‘kuvchanlikni laboratoriyada kompressiya asbobida aniqlanadi:

• O‘ta cho‘kuvchanlikni laboratoriyada kompressiya asbobida aniqlanadi:
•  

Qum turi	Tuzilishining zichligi
	Zich	O‘rtacha zich	G‘ovakli
Shag‘al aralash, yirik va o‘rtacha donali qumlar Mayda qumlar Changsimon qumlar	e<0,55 e<0,6   e<0,6	0,55£ e £0,7 0,6£ e £0,75   0,6£ e £0,8	e>0,7 e>0,75   e>0,8