1 Hümayi rş e
Yüklə 7,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
98 H Ü M A Y İ - Ə R Ş RÜŞDÜ PAŞA HƏZRƏTLƏRİ Ə slən Şəki qəzasının Kürdəmir kəndindən olan və Süleymaniyəli Mövlanə Xalid həzrətlərindən ilahi feyz əxz edərək rəşadət xilafətnaməsinə nail olan, ariflərin baş tacı Şeyx İsmayıl Şirvani həzrətlərinin möhtərəm övladıdır. Keçəçizadə Fuad paşa həzrətlərinin mürəbbiliyi və himayəsi sayəsində yüksək rütbələrə nail olan bu zatın tərcümeyi-halı qələmə alınmışdır. Çox mübarək övlad və nəvələrə malik olduğundan xüsusi və ümumi həyatı haqqında məlumat vermək üçün özümdə səlahiyyət görmürəm. Ancaq haqqımızda vəli-nemətlik göstərdiyi üçün tamamilə üstündən keçərək bir nemət qədirbilməzliyi etməyi də insaniyyətə yaraşdırmadım. Təbii ki, Paşa həzrətləri mənim kimi acizlərin vəsf və təqdirindən çox uzaqdır. Ancaq irfani siması və ülviyyət saçan əxlaqından bir miqdar bəhs edə bilsəm, həm oxuculara bir ləhzə tənəffüs etməyə imkan, həm də risalənin məzmununa bir az da rövnəq vermiş ola biləcəyim qənaəti məni bir neçə sətri, fəxrimiz olan bu aliqədr zata ayırmağa məcbur etdi. Əminəm ki, hər cür hissiyyatdan uzaqlaşaraq bitərəf şəkildə tədqiq edənlər Paşa həzrətlərindən bir qədər bəhs etməyimi müvafiq hesab edər və bəlkə də təqdir edər, bəyənərlər. Hər nə isə hər kəs bildiyi kimi hökm etməkdə sərbəstdir. Lakin insafı da əldən verməyərək hadisələrə qismən də olsa diqqət edilməsi lazımdır. Kiçik bir insaf, böyük bir həqiqətin inkişafına səbəb olur. Onun üçün dərhal bir şeyi görüb, keçmək deyil, az-çox qiymətinə nüfuz etmək əndişəsi də olmalıdır. Məhz bu əsasa riayət edildikdən sonra yazacağımız həqiqətlər Paşanın mahiyyəti haqqında yaxşı bir fikir verə bilər. Əks təqdirdə həqiqət şübhənin zülmət pərdəsinə bürünməkdən qurtula bilməz. Bizim iftixar etdiyimiz bu vəlinemətimiz isə, Allaha həmd olsun, sıx örtülər arxasında da nur saça biləcək mahiyyətdədir. Yalnız bəsirət nurundan məhrum olanlar, əlbəttə, müstəsnadır. Paşa ibtidai təhsilini atasından aldıqdan sonra məişət idarəsi üzündən məmurluğa yönəlmişdir. İlk təyin olunduğu məmurluq, Amasiya Övqaf (Vəqflər) Katibliyidir. Ziya paşanın “Zəfərnamə”sində bəhs edildiyi kimi “O zamanlar Anadoluda bir kimsə, hər hansı məmuriyyətə nail olursa olsun, bir çox adamların məişətini əlindən almışcasına o zata qarşı dərin bir həsəd” hiss olunurmuş. Paşa da təbii ki, bundan azadə qala bilməmişdir. Paşanın Övqafdakı məmurluğu həsəd çəkənlərin can damarlarına qədər işləmiş olduğundan, bunlar gecə-gündüz Paşanın ləkələnməsi vasitələrini hazırlamağa çalışmışlar. Bir gün meydan sürtüklərindən bir qadına qəlp Məcidiyyə çariki [quruş, çeyrək] verərək hökumətə getməsini və şöbədə Rüşdü əfəndi və digər məmur və katib yoldaşları olduğu bir sırada içəriyə girərək: “Rüşdü əfəndi, bu gecə yanıma gəldin, səhərə qədər yatdın, qalxdın zövqünü təmin etdin, gedərkən bu saxta beşliyi zövq ücrəti olaraq buraxıb getməyə utanmadınmı?” -deyə söyləməsini öyrətmişlər. Bu dərbədər qadın öyrətdikləri şəkildə hərəkət etmiş. Yoldaşları arasında üzünə qarşı tərəddüdsüz atılan bu iftiranın əmələ gətirdiyi qəm- dən Paşa bayılmış.Bu haldan mütəəssir olan Övqaf məmuru dərhal həbs
H Ü M A Y İ - Ə R Ş 99 vərəqəsi hazırlayaraq qadını saxlatdırmış. Qadın həbsxanaya getdiyini görüncə kimin öyrətdiyini və bu işə müvəffəq olduğu təqdirdə ona nə vəd edildiyini açıq-aşkar söyləməyə başlamış. Bu xüsusda kim nə deyir desin. Zaman gəlmiş ki, Paşa sədrəzəm ol- muş. Lütf və kərəm sahibi olan bu zatın o yüksək mövqedə nə dərəcə müvəffəq olduğunu da kəsdirə bilmərəm. Fəqət Murad bəy mərhumun nemət qədirbilməzliyini tənqid etməkdən özümü saxlaya bilmərəm. Pak zatına isnad edilən töhmətləri qəbul etmək bir cinayət olduğuna heç şübhə yoxdur. Əsasən mərhumun sözləri azacıq tədqiq edilərsə, bir həsəd hissinin qurbanı olduğu aşkar görülməkdədir. Guya qızını Murad bəyə verəcəkmiş də, qardaşı Əhməd Hülusi əfəndi mərhum oğlu Xalid bəyə alırmış da, paşaya nə verilmiş də, bundan ona vəd edilən nəyi almamış imiş. Yaqub Şevki paşanın dediyi kimi. (Bu da sözmüdür?) Murad bəy, madam ki, təmiz imiş, verilən şeyi qəbul etməyəcək qədər də təmizlik tərəfdarı imiş, paşanın qızını alacaqmış da, elə olmuş, belə olmuş -deyə yazmasından irəli gəlmiş, guya mütləq həqiqətdən bəhs etmişmi olur? Nə isə buranı ağlı olanlar muhakimə etsinlər. İftira atanlardan bəhs edək. Bunların başçısı olan şəxslərdən biri Paşanın sədrəzəmliyi zamanında İstanbula bir məmurluq almaq üçün getmiş, hər nə qədər iqtidarı daxilindəki məmuriyətlərə müraciət etmiş isə də müvəffəq olmamış. Qəribə təsadüf olaraq, bir gün paşa həzrətləri Babi-Aliyə təşrif edərkən bir qayıqda bu zatı görmüş və sahilə çıxdığında yavərlərini göndərərək yanına gətizdirmiş, nə zaman və nə üçün gəldiyini, hal və xatirini soruşmaq nəzakəti göstərmişdir. O zat da gəliş səbəbini, əhvalını təfsilatı ilə ərz və hekayə etmiş, Paşa: “Elə isə sən mənə qonaqsan. İnşallah diləyin hasil olar” demiş və ağası ilə malikanələrinə göndərmiş. Bir ay qədər Paşa bu zatı malikanəsində müsafir etmiş və hər cür izzətü ikramı göstərmişdir. Hər yeməkdə bərabərində oturt- muş və qonaq haqqını tamamilə ifa etmişdir. Paşanın ağası Amasiya hadisə- sindən xəbərdar olduğu kimi o xəcalət qaynağı olan məsələni tərtib etdiyini və onların başçısının da bu zat olduğunu bilirmiş. Bir gün hiddətlə: “Bu adamı burada nə bəsləyib durursan, Amasiyadakı rəftarını unutdunmu?” demiş. Paşa da cavabında: “Cənabı-Allah mənə olan ehsanını bu zatın əlilə tamamladı. Buna əsasən də, həsədin heç bir fay dası olmadığını ona öyrətmək istərəm” -deyə cavab vermiş və bu zatı münasib bir məmuriyyətə təyin etdirmişdir. Paşa qısa boylu, kök, gözəl, məlahətli, qara saqqallı, dolu bir simaya malik imiş. Şəfqət yuvası olan evi lütf və inayət mehmanxanası imiş. Qərib, fəqir, miskinlərin yeganə sığınacağı olan bu aliqədr zat ən böyük dünyəvi mənsəblərə malik olduqda belə: ﺖﺳﻮﮑﻧ ﻥﺍﺯﺍﺮﻓ ﻥﺩﺮﮔ ﺯ ﻊﺿﺍﻮﺗ
Amasiyada olduğu müddətcə, istər yolda, istərsə də evində comərd vicdanından hər zümrə özünə layiq bir surətdə şəfqət və kərəm görmüşdür. Paşa həzrətləri iqtidar sahibi olduğu halda həlim, başı yüksəkdə olduğu Rüşdü paşanın portreti Yüklə 7,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|