1 мъаруза ўЎҒғҚқҲҳ

8 Standartlashtirish va birxillashtirish ko„rsatkichlari
maxsulotning standart, 
birxillashtirilgan va original tarkibiy qismlar bilan boyitilganligini, shuningdek 
boshqa buyumlar bilan birxillashtirilish darajasini .ifodalaydi. 
Standartlashtirish va birxillashtirish ko‗rsatkichlariga: 

qo‗llanuvchanlik; 

takrorlanuvchanlik; 

birxillashtirilish koeffitsientlari va b. kiradi. 
9 
Patent-huquqiy 
ko„rsatkichlar
mahsulotda 
foydalanilgan 
texnik 
yechimlarning yangilanganlik darajasini, ularning patent bilan himoyalanganligini, 
shuningdek mamlakat ichida va xorijda xaridga to‗siqsiz qo‗yish imkonini 
tavsiflaydi. 

---

35 
Patent-huquqiy ko‗rsatkichlarga quyidagilar kiradi: 

patent bilan himoyalanganlik ko‗rsatkichi; 

patent tozaligi ko‗rsatkichi va b. 
10 Ekologik ko„rsatkichlar
mahsulotdan foydalanganda yoki iste‘mol qilganda 
sodir bo‗ladigan atrof muhitga zararli ta‘sir darajasini tavsiflaydi. Bu ko‗rsatkichlarni 
tanlash va aniqlashda atrof muhitni muhofazalash talablari hisobga olinadi. 
Ekologik ko‗rsatkichlarga quyidagilar kiradi: 

atrof muhitga chiqarib yuboriladigan zararli aralashmalarning ruhsat etilgan 
miqdori; 

mahsulotni saqlash, tashish, ishlatish yoki iste‘mol qilishda atrof muhitga 
zararli zarrachalar, gazlar, nurlanishlarni chiqarib yuborishi ehtimolligi va b. 
11 Xavfsizlik ko„rsatkichlari
mahsulotning ishlatishda (iste‘mol qilishda) 
inson hayotiga, sog‗ligiga va mulkiga, atrof muhitga xavfsizligi xossalarini va 
xususiyatlarini tavsiflaydi. 
Xavfsizlik ko‗rsatkichlari O‗z.RH 51-010:1998 ga asosan mahsulot turlari 
bo‗yicha shakllantiriladi, masalan, elektrotexnik jixozlar va buyumlarning xavfsizlik 
ko‗rsatkichlariga quyidagilar kiradi: 

elektr tokidan shikastlanishdan saqlanish klassi; 

boshqarish, xizmat ko‗rsatish, ekspluatatsiya qilishda mehnatning 
xavfsizligi; 

izolyatsiyani doimiy tekshiruvchi qurilmaning mavjudligi; 

shovqin darajasi; 

azot oksidlari, karbon (uglerod) va b. ni atrof muhitga chiqarib 
yuboriladigan solishtirma miqdori. 
Sut va sut mahsulotlari uchun: 

kislotalilik; 

mikrobiologik ko‗rsatkichlar; 

pestitsidlar, og‗ir metallar, aflotoksinlar va b. ning qoldiq mikdori. 
Demak, MSKT standartlarida ko‗rsatilgan mahsulot tavsiflari majmui va 
O‗zbekiston me‘yoriy-huquqiy hujjatlarida belgilangan rioya qilish majburiy bo‗lgan 
talablar majmui mahsulot sifatini tashkil etadi va standartlashtirish bilan 
ta‘minlanadi. 

---

36