Aristotel – 2400
- 13 -
kündür; çünkü varlık belli bir ifade biçimine aittir ki onlar ne ne sinonimdir
ve ne de homonimdir.Varlık, sanki belli bir ortak merkezden yayılan bir ışık
gibidir. Dolayısıyla fiziksel egzersiz, renk ve insan sağlıklı olarak çağrılabi-
lir; fakat tüm bu sözcükler aynı anlama gelmez; ama sağlıkla ilgili belli bir
ilişki içindedidirler; kimileri sağlığı korumak, kimileri ortaya çıkarmak veya
sahip olmak bakımından. Aynı şey ‘Varlık’ ve ‘İyi’ için de geçerlidir ve
doğrudur. (
Met. 1003 a 34-b10, 1030b1;
N.E. 1129a29-31).
G.E.L Owen ise, varlık teriminin bu ana anlamının (
focal) belirlenme-
sinin Aristoteles’e tözün özel bir bilimini varlığın evrensel bilimine çevirme
olanağı verdiğini düşünür.
1
Bu bilim,
par excellence felsefedir;
prote
philosophia’dır ki o tüm diğer bilimlerden ayrıdır. Matematik soyutlama ya-
par, varlıktaki nicelik ve süreklilik ile ilgilidir. Fiziğe gelince: o da varlığı
varlık olmak bakımından değil, ama varlığı harekete sahip birşey olarak
kendi araştırmasına konu edinir. Böylelikle, varlığı varlık olmak bakımın-
dan ele alan tek bilimin varlığı, yani ontoloji, onaylanır.
Eudemian Ethik’te-
ki bir pasajda ise, Aristoteles Platoncu formlara karşı bir polemik içindedir.
Ona göre, tek bir ‘iyi formu’ yoktur; çünkü ‘İyi’de ‘Varlık’ gibi, birçok an-
lama sahiptir; o, tüm kategorilerde bulunur; tözde akıl ve Tanrı, nitelikte
adalet, nicelikte ölçülülük olarak.
2
Eudemos’a Ethik’in 1217b33 satırları arasında ise şunları duyarız:
“Varlık, halihazırda ifade ettiğim gibi, ‘bir’ değildir, aynı ‘iyinin’ de
olmadığı gibi; ne de varlığın veya iyinin tek bir bilimi vardır. Hatta aynı ka-
tegori içinde yer alan iyi şeyler bile tek bir bilimin konusu değildirler; örne-
ğin fırsat ve ölçülülük. Farklı sanatlar farklı olanakları ve ölçülülükleri içe-
rirler; yiyecek, ilaç ve fiziksel egzersiz bağlamında veya savaş ve strateji
bağlamında.” Varlık ile İyi arasındaki bu analoji son derece önemlidir. Aris-
toteles her zaman genel olanı onun parçalarına ayırarak incelemeye yönelir;
çünkü o, mümkün olduğunca tekil olana ulaşmayı amaçlar. Doktor insanı
değil, belli bir insanı, yani Serena’yı tedavi eder (
Met. 981 a18). Guthrie’nin
1
W.K.C. Guthrie,
A History of Greek Philosophy: Aristotle: An Encounter, Vol. VI. 3rd
ed. (Cambridge:
Cambridge University Press, 1990), 207.
2
W.K.C. Guthrie,
A History of Greek Philosophy: Aristotle: An Encounter, Vol. VI. 3rd ed.
(Cambridge: Cambridge University Press, 1990), 208.