100 Soruda Merkez Bankacılığı

99.Merkez Bankası bilançosu ile bir ticari banka bilançosu arasın-
daki farklar nelerdir?
Merkez Bankası Kanunu’nun 4. maddesi ile Türkiye’de banknot ih-
raç etme yetkisi sadece Merkez Bankasına verilmiş olup tedavüle 
çıkartılan banknotlar Merkez Bankası Bilançosunun pasifinde yer 
alan “Tedavüldeki Banknotlar” kaleminde izlenir.
Kanun’un 41. maddesi ile Merkez Bankasına hükûmetin haznedar-
lığı görevi verilmiş olup Türkiye’nin 1947 yılından beri üyesi olduğu 
IMF ile ilişkiler açısından, mali ajan T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, 
muhafaza kurumu ise Merkez Bankası olarak belirlenmiştir. Bu çer-
çevede, Türkiye’nin IMF’ye üyeliğinden doğan mali ilişkiler (varlık 
ve yükümlülüklerimiz) sadece Merkez Bankası bilançosunda yer alır.
Kanun’un 61. maddesi gereğince, Türk lirasının yabancı paralar 
karşısındaki değerinin ve uluslararası piyasalarda altın fiyatlarının 
değişmesi nedeniyle Bankanın aktifindeki ve pasifindeki dövizlerin, 
efektiflerin ve yabancı para cinsinden diğer varlık ve yükümlülükler 
ile altınların değerlemesi sonucu oluşan değerleme farkları ayrı bir 
hesap olan “Değerleme Hesabı”nda izlenmekte olup gerçekleşme-
miş giderler bilançonun aktifinde, gerçekleşmemiş gelirler ise pasi-
finde gösterilir. Bu gelir ve giderlerin gerçekleşmesi halinde, gerçek-
leşen tutarlar kâr ve zarar hesaplarına aktarılır. Ticari bankalarda ise 
gerçekleşmemiş gelir ve giderler doğrudan kâr ve zarar hesaplarına 
aktarılır.

---

100 Soruda Merkez Bankacılığı
81
Merkez Bankası bilanço kalemleri ile ilgili ayrıntılı bilgiye Banka İn-
ternet sitesinde ”Araştırma ve Yayınlar/Raporlar/Yıllık Rapor” me-
nüsü altında yer alan Yıllık Raporlardan ve “Araştırma ve Yayınlar/
Kitaplar, Kitapçıklar ve Broşürler/2016/Türkiye Cumhuriyet Merkez 
Bankası Bilançosu ve Analitik Bilanço – Örnek Uygulamalar ve Bi-
lanço Yansımaları” menüsünden ulaşılabilir.