100 Soruda Merkez Bankacılığı

90.Ödemeler dengesi istatistikleri nedir?
Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla, bir ekonomide yerleşik kişile-
rin diğer ekonomilerde yerleşik kişiler (yurt dışında yerleşikler) ile 
belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin siste-
matik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanan istatistiki bir rapordur. 
Ödemeler dengesi istatistiklerinin toplanmasına ilişkin uluslararası 
standartlar, IMF’nin üye ülkelerine yol gösterici olarak hazırladığı 
Ödemeler Dengesi ve Uluslararası Yatırım Pozisyonu El Kitabı’nda 
yer almaktadır. Bu doküman, aynı zamanda ödemeler dengesi ista-
tistiklerini ülkeler bazında karşılaştırmaya da olanak tanır.
Türkiye’nin Ödemeler Dengesi İstatistikleri ise, IMF’nin 2009 yılında 
yayımladığı yukarda sözü edilen el kitabı temel alınarak toplanmak-
ta ve her ay düzenli olarak yayımlanmaktadır.
91.Net hata ve noksan nedir?
Ödemeler dengesinin her işlemi iki ayrı işaretle (alacak ve borç 
kaydı) kaydedilir. Bu sebeple, ödemeler dengesi konusu her işlem, 
içeriği ile ilgili kaleme kaydedilirken, karşı kaydının da bir başka ka-
lemde yer alması esastır. Başka bir deyişle, her işlemin eşit değer-
de alacak ve borç kayıtlarıyla kaydedilmesi, böylece “Cari İşlemler 
Hesabı’’ ve “Sermaye Hesabı”nın toplamının her zaman “Finans 
Hesabı” kalemine eşit olması gerekmektedir. Ancak, verilerin deği-
şik kaynaklardan elde edilmesi, değerleme, ölçme ve kayıt zamanı 
farklılıkları yaratmakta; sonuç itibarıyla oluşan farklar net hata ve 
noksan kalemine “kalıntı” şeklinde yansımaktadır. Bu kalem, finans 
hesabından, cari işlemler hesabı ve sermaye hesabının çıkarılmasıy-
la elde edilmektedir. Net hata ve noksana:
• Kayıt altına alınmamış işlemler,
• Gümrük beyanlarındaki eksiklikler ve yanlışlıklar,
• Kayıt ve anketlerdeki ölçüm hataları,
• Kayıtlar için farklı veri kaynaklarının kullanılması,
• Dış ticarette teslimat ve ödeme zamanlarındaki uyumsuzluk,
• Borç ve alacakların farklı dönemler için raporlanması
sebep olur.

---

100 Soruda Merkez Bankacılığı
73
Net hata ve noksan kaleminde geçici verilerin kesinleşmesi, yeni bir 
veri kaynağı elde edilmesi ve yöntemsel değişiklikler sebebiyle gün-
cellemeler olabilir.