13-Amaliy mashg’ulot

Mikrovorsinkalar. Bular sitoplazmaning silindrsimon shaklda, yuqoriga tortilgan, membrana bilan o’ralgan o’simtalari.

Mikrovorsinkalar epiteliy hujayralariga va biriktiruvchi to’qimaning ba’zi (fibroblastlar, leykositlar) hujayralariga xosdir.

B. Kiprikcha va xivchinlar.
Kiprikchalar. Tashqi ko’rinishdan mayda tukchalarga o’xshagan bo’lib tebranuvchi epiteliy hujayralarning apikal qismi yuzasini qoplab turadi. Ularning soni 250-300 taga etadi. Kiprikchalar xuddi protoplazmatik o’simtalarga o’xshab, tashqi tomondan hujayra apikal qismida membrana bilan qollangan bo’ladi.
Plazmatik membrana maxsus o’siqlarining boshqa xillari kiprik va xivchinlardir. Ular plazmatik membrana bilan o’ralgan va bazal tanachalar bilan bog’langan. Mikronaychalar sistemasi mavjud. O’rta xisobda kiprikchalarning diametri 200 nm, uzinligi esa 20 mkm. Hujayralarda kiprikchalar har xil miqdorda bo’ladi. Agar kiprikchalar bitta yirik bo’lsa, u xivchin deb ataladi. Uning uzunligi 1 mkm dan 2 mm gacha bo’lishi mumkin.

34-rasm.

Masalan, infuzoriya tufelkasining har bir hujayrasida yuz va hatto minglab kiprikchalari mavjud. Kiprikcha va xivchinlarning funksiyasi harakat bilan bog’liq.

Topshiriq va vazifalar.


Nazorat savollari

• 
  Mikrofilament va oraliq filamentlarning tuzilishi va funktsiyasi
  
• 
  Mikronaychalarning tuzilishi va hujayradagi ahamiyati
  
• 
  Sentriolalarning tuzilishi va funktsiyasi
  

Tegishli rasmlarni chizing va belgilar qo’ying.