141 ayhan nuri yilmaz gökmen kiliçOĞlu tüRKİYE’Nİn orta asya’daki yumuşak güCÜ ve kamu diplomasiSİ t ü R

 
Milli Gazete,
 
23 Mayıs 2012, 
https://www.milligazete.com.tr/
haber/1092952/ortadoguda-tanrinin-rovansi,
(Erişim Tarihi: 21.06.2018).
235_Gokmen_Kilicoglu.indd 159
13.09.2018 14:40:38

---

160
TÜRK DÜNYASI ARAŞTIRMALARI 
TDA
T
Ü
R
K
 D
Ü
N
YA
SI 
ARA
Ş
TIRM
AL
A
R
I 
/
 T
D
A
2018
TEMMUZ - AĞUSTOS
CİLT
: 119 
SAYI
: 235
SAYFA
: 141-184
İslami hareketlerin yayılmasının önünde engel olması amacıyla ortaya atılan 
Türkiye Modeli ile de uyumlu bir gelişmedir.
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikis
-
tan, Türkmenistan’da Din Hizmetleri Müşavirliği bulunmaktadır. Kazakis
-
tan’da Almatı Başkonsolosluğu’nda Din Hizmetleri Ataşeliği yer almaktadır. 
Kırgızistan’da Oş’ta ise 
D
in Hizmetleri Koordinatörlüğü vardır.
66
Bu farklılık 
kanaatimizce hem Türkiye’nin söz konusu ülkeler nezdindeki itibar ve etkisi 
ile alakalı hem de bu ülkelerin Türkiye’ye bakış açıları ve mevcut yasal düzen
-
lemelerinin kısıtları ile ilgili olabilir.
Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı ve Diyanet Vakfı tarafından Kazakis
-
tan’da camiler yapılmıştır: Belbulak (Miçurin) Camii, Hoca Ahmet Yesevi Ca
-
mii ve Külliyesi, Hoca Ahmet Yesevi (Nikolayevka) Camii ve Talgar Camii.
67
Ayrıca beş camiye de personel desteği vermektedir.
68
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te Din Hizmet
-
leri Müşavirliği ve Oş şehrinde de Din Hizmetleri Koordinatörlüğü bulunmak
-
tadır. Türkiye Diyanet Vakfı, Kırgızistan’da cami yapımına devam etmekte, 
yaklaşık 20 din görevlisini bu ülkedeki camilerde görevlendirerek, halka yö
-
nelik din hizmetlerine katkıda bulunmaktadır.
69
Türkiye dışında İran, Suudi 
Arabistan, Pakistan, Ürdün ve Kuveyt gibi ülkeler tarafından da Kırgızistan’da 
cami yaptırılmakta, din görevlilerinin eğitim hizmetleri maddî ve manevî açı
-
dan desteklenmektedir.
70
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın dini hizmetler yanında eğitim faaliyetleri de 
bulunmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği içerisinde İlahiyat Fakülte
-
leri ve İmam Hatip Liseleri açmakta ve işletmektedir. Bu bağlamda Kırgızis
-
tan’da 2013-2014 tarihinde bir İmam Hatip Lisesi açılmıştır. 2014-2015 dö
-
neminde 81 Kırgız öğrenci bu okulda ders almıştır.
71
Ayrıca İmam Hatip Lise
-
lerinde ve Kuran Kurslarında eğitim görmeleri için her yıl belirli sayıda öğrenci 
Türkiye’ye gönderilmektedir. 2014 yılında 80 öğrenci gönderilmiştir.
72
Diyanet 
Vakfı’nın Kırgızistan’da ve Kazakistan’da İlahiyat Fakültesi bulunmaktadır.
73
Kırgızistan halkının dinî yönden bilinçlendirilmesine yönelik yeni projele
-
rin geliştirilmesi konusunda Türkiyeli yetkililerin doğrudan kendi girişimleri 
yerine, Kırgız girişimcilere bazı telkinlerde bulunup rehberlik yapması dinî 
kurumların kalıcılığı ve bu kurumlarda yapılacak hizmetlerin sürekliliği açı
-
66
http://disiliskiler.diyanet.gov.tr/kategoriler/yurt-d%C4%B1%C5%9F%C4%B1-temsilcilikler
67
Halife Keskin (Genel 
K
oordinatör), 
Avrasya Ülkeleri: Camiler ve Görevliler,
T.C. Başbakanlık 
Diyanet İşleri Başkanlığı Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ankara 2015, s. 41.
68
Keskin, aynı yer.
69
Personelin görev yaptığı camiler Araşan Ene Camii, Budyonofka Aylı Bayram Ata Camii, Cal 
Camii, Fatih Camii, İmam Azam Camii, Oş Erdem Camii, Stepnoe Camii, Vedat Ebu Hanife Camii. 
Bkz. Keskin, 
a.g.e.,
s. 53.
70
Hüseyin Yılmaz, “Kırgızistan’da Misyonerlik ve Din Eğitimi”, s. 117.
71
Uğur Ünal, 
Kamu Diplomasisi: Kalkınma Yardımları ve Algı Araştırması Çerçevesinde,
Gazi Kita
-
bevi, Ankara 2016, s. 232, 233.
72
Uğur Ünal, 
Kamu Diplomasisi: Kalkınma Yardımları ve Algı Araştırması Çerçevesinde,
Gazi Kita
-
bevi, Ankara 2016, s. 233.
73
https://tdv.org/tr-TR/site/icerik/egitim-ogretim-faaliyetleri-1077.
235_Gokmen_Kilicoglu.indd 160
13.09.2018 14:40:38

---