2-Cİ NƏŞR Əlavə VƏ DÜZƏLİŞLƏR
Yüklə 7,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BƏDİ’ əl-Bədi’- «Göyləri və yeri icad edən
- Yə Bədiəs
- BƏSİT – QABİD
- Bəsit
- «Sən məni öldürməkdən ötrü
- TƏVVAB
- «Sonra tövbə etsinlər deyə onların tövbəsini qəbul etdi».
- «Ancaq tövbə edib iman gətirən və yaxşı işlər görənlərdən başqa! Allah onların
- CƏBBAR
- «O, özündən başqa heç bir ilah olmayan, gizlini də, aşkarı da bilən
- Əf-Alə
- Nəhlətun Cəbbar
57
Bəqi olması əsla ölməyən həyat sahibi. Əbədi varlıq olması deməkdir. Bütün varlılıqlar yox olacaqdır, sadəccə onun varlığı davam edəcəkdir 154 .
BƏDİ’ əl-Bədi’- «Göyləri və yeri icad edən (BƏDİ yoxdan yaradan) Odur». (əl-Bəqərə 117). «O, göyləri və yeri (BƏDİ yoxdan) var edəndir». (əl-Ənam 101). Peyğəmbər –
sallallahu aleyhi və səlləm –
başqa İlah yoxdur. Sən verdiyin nemətləri başa qalxmazsan. Göyləri və yeri heç bir bənzəri olmadan yaradan Sənsən. Sən ucasan və ikram sahibisən. Səndən Cənnəti istəyir və Cəhənnəmdən Sənə sığınırıq» 155
. Ənəs b. Məlik - radıyallahu anhu –
edir ki, Rəsulullah –
– dua edərək buyurdu: «…Yə Bədiəs Səməvəti Vəl Ərd – Ey səmaların və yerin yaradıcısı…» 156 . İbn Kəsir –
–
– Öncə bir misli, oxşarı olmadan yaradan, ortaya çıxaran, var edən deməkdir» 157
. Qurtubi –
–
modeli olmadan yoxdan var edən, icad edən deməkdir» 158 . Həlimi – rahmətullahi aleyhi –
heç bir bənzəri və nümunəsi yoxdur.
–
–
– rəvayət edir ki, Peyğəmbər –
İnsanlar: “Ey Allahın Rəsulu! Qiymətlər artdı. Bizə bir qiymət təyin et (Qiymətlərə hədd qoy)” dedilər. Peyğəmbər: “Qiymətləri tənzimliyən Allahdır, Genişlədib çox-çox verən Allahdır, Ruzi verən Allahdır, Daraldıb qıtlıq gətirən də Allahdır. Mən Allaha yanımda kimsənin mal və qan haqqı olamadığı halda çatmağı ümüd edirəm” deyə buyurdu 159
. Bəsit – Bəsətə felindən olan açan, yayan, bol verən, genişlədən, əli açıq deməkdir. Qabid isə Qabaza felindən olan tutan, malik olan, daraldan, az verən mənasındadır. Bəsit bəzəndə güc mənasında da işlədilir. «Sən məni öldürməkdən ötrü mənə əl qaldırsan da, mən səni öldürmək üçün sənə əl qaldıran deyiləm (BƏSİTUN)». (əl-Maidə 28). Allah Bəsit və Qabiddir. Varlılıqların ruzisini dilərsə bol verər, dilərsə də daraldır. O, dilərsə verir. Dilərsə verməz. Dilədiyinin ruzisini bol etməklə onu sevindirər. Ehtiyaclarını ödəyərək digər qullarından daha üstün tutar. Dilədiyinin ruzisini də daraldar. Onu möhtac edər, rahat yaşamaqdan məhrum edər və onu yoxsulaşdırar. Bu İsimlərdən xəbərdar olan hər bir müsəlman onda olan o, dini elmlərlə insanlar arasında oturub gülər üzlə və şirin dillə onlara nəsihətlər etməlidir. Sənin biliyində və mərifətindən faydalansınlar və səni örnək etsinlər. Əgər güc və qüvvət sahibisənsə bu güc və qüvvətini səni sevincə qovuşduracaq ibadətlərdə və Allah düşmənlərinə qarşı işlət. Əgər var-dövlət sahibisənsə, mal və mülkün çoxdursa insanlara yardım etmək
154
İbn Kəsir 8/378, Qurtubi 9/6565. 155
Tirmizi 3544, Əbu Davud 1495. 156
Əbu Davud 2/80, İbn Məcə 2/1268, Nəsəi 3/52, Tirmizi 5/550. 157
İbn Kəsir 3/223. 158
Qurtubi 1/580. 159
Əbu Davud 3451, Tirmizi 1314, əl-Albani “Səhih Sünən Tirmizi” 2/32, “Səhih Sünən İbn Məcə” 2/15. 58
üçün əlini aç, malını gizlətmə. Əlini simic etmə ki, Allah da sənə daha çox versin. Etdiyin yaxşılıqları sayma ki, Allah da sənə hesablı davranmasın. Əgər bu nemətlərdən hər hansı birinə sahib deyilsənsə qəlbini Allahın hökmlərinə aç, dilinlə Onu daimə zikr və şükr et, insanlarla gülər üzlə davran. Peyğəmbər –
–
buyurdu: «Yaxşılıq edəcək malı və gücü olmayan kimsə qardaşını gülər üzlə qarşılasın» 160 .
TƏVVAB
–
– günah olan şeydən dönmək, onu tərk etmək deməkdir. Qulun tövbə etməsi Allahın əmr və qadağalarına üsyan etməkdən vaz keçib, bu əmr və qadağalara uyğun hərəkət etməkdir. Üsyanı buraxıb itaətə dönməkdir. Xattabi –
–
–
qullarının tövbələrini qəbul edəndir. Allah qulu tövbəyə müvəffəq edər, qul tövbə etdikdə tövbəsini qəbul edər. «Sonra tövbə etsinlər deyə onların tövbəsini qəbul etdi». (ət-Tövbə 118). Təvvəb – Qullarının tövbə yollarını asanlaşdırandır. İman özündən əvvəlki günahları silib yox etdiyi kimi, tövbə də özündən əvvəlki günahları silib yox edər. «Ancaq tövbə edib iman gətirən və yaxşı işlər görənlərdən başqa! Allah onların pis əməllərini yaxşı əməllərə çevirər. Allah bağışlayan və rəhm edəndir! Hər kəs tövbə edib yaxşı iş görərsə, o şübhəsiz ki, Allaha yaxşı bir dönüşlə dönər». (əl- Furqan 70,71). İman və tövbə, hər ikisi də qəlblə əlaqəli əməllərdir. İman, qul Allaha təslim olmadıqca Onun əmr və qadağalarına uymadıqca tamamlanmadığı kimi tövbə də günahları tərk etmədikcə tamamlanmaz. Tövbə imanın bir parçasıdır.
– Cəbr kökündən gəlməkdədir. Hər hansı bir şeyi islah etmək, düzəltmək deməkdir. Bir kimsəni fəqirlikdən qurtararaq zənginləşdirmək və ya qırılan sümükləri düzəltməkdir. «O, özündən başqa heç bir ilah olmayan, gizlini də, aşkarı da bilən Allahdır. Cəbbardır (hökmünə məcbur edəndir)». (əl-Həşr 22-24). əl-Accac öz şerində deyir: «Allah dini tamamladı və o, dində tamamlandı» 161 . Əf-Alə vəznində işlədilən hökmüranlıq, məcbur etmək: Əcbərtuhu Alə Kəzə – onu belə etməyə məcbur etdim. İmam Şafii –
–
yüksək, əl çatmayan xurma ağacına Nəhlətun Cəbbar deyilir. «Ya Musa! Orada nəhəng adamlar vardır». (əl-Maidə 22). Bir kimsə uzun boylu, iri və qüvvətli olduğu zaman yüksək olan xurma ağacına bənzədilərək Raculun Cəbbar deyilir. İbn Abbas –
əzəməti və ucalığı deməkdir». Bu Sifət üç mənaya dayanır. Hökmüranlıq, üstünlük və ucalıq. Zəifləri düşdükləri vəziyyətdən qurtarmaq, Onun yolunda qırılmış qəlbləri düzəldən, yoxsulları zənginləşdirən, çətinlikdə olana hər çətinliyi asanlaşdıran, müsibətə uğrayana güc və qüvvət verərək səbr etməsini, əcr qazanmasına, ucalığına boyun əyənlərin qəlblərinə bir mutluluq və sevinc verəndir. Bütün varlıqlar Ona boyun
160
Tirmizi 2722. 161
İbn Mənzur «Lisanul Arab» Cə-Bə-Rə maddəsi. Yüklə 7,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|