2-Mavzu elektr va magnetism bo’limiga oid masalalar yechish

6.3 Mustaqil yechish uchun masalalar:
1. Vodorod atomining yadrosi bilan elektroni orasidagi tortishish kuchi topilsin. Vodorod atomining radiusi , yadro zaryadi elektron zaryadiga miqdor jihatdan teng va qarama-qarshi ishoralidir.( )
2. Havoda bir-biridan 20 sm uzoqlikda turgan ikkita nuqtaviy zaryad biror kuch bilan o’zaro ta’sir qiladi. Yog’da bu zaryadlar shunday kuch bilan o’zaro ta’sir qilishi uchun, ularni qanday uzoqlikda ta’sir qildirish kerak?( )
3. Ikkita nuqtaviy zaryad o’zaro ta’sir kuchining ular orasidagi masofaga bog’lanish grafigi chizilsin. Grafik intervalda 2 sm oraliq bilan chizilsin. Zaryadlar miqdori mos ravishda va .
4. Ikkita protonning Nyuton tortishish kuchi ularning Kulon itarishish kuchidan necha marta kichik? Protonning zaryadi miqdor jihatdan elektron zaryadiga teng.( marta)
5. Natriy atomini bombardimon qilayotgan proton va uning yadrosiga gacha yaqin keldi deb hisoblab, proton bilan natriy yadrosining elektrostatik itarishish kuchi topilsin. Natriy yadrosining zaryadi proton zaryadidan 11 marta ko’p. Natriy atomi elektron qobig’ining ta’siri hisobga olinmasin.( )
6. Har bir uchida zaryad turgan kvadratning markaziga manfiy zaryad joylashtirilgan. Agar har zaryadga ta’sir etuvchi natijaviy kuch nolga teng bo’lsa, markazdagi zaryad miqdori qancha?( )
7. Muntazam oltiburchakning uchlariga uchta musbat va uchta manfiy zaryad joylashtirilgan. Har bir zaryadning miqdori . Oltiburchakning tomoni 3 sm. Bu zaryadlarni turli kombinatsiyalarda joylashtirib, oltiburchak markazidagi elektr maydon kuchlanganligi topilsin.
(Zaryadlarning joylashishiga qarab )
8. Radiusi va og’irligi bir xil bo’lgan ikkita sharcha iplarga osilgan bo’lib, ularning sirtlari bir-biriga tegib turadi. Sharchalarga zaryad berilgandan keyin sharchalar o’zaro itarishib, bir-biridan 60⁰ burchakka uzoqlashadi. Osilish no’qtasidan to sharchaning markazigacha bo’lgan oraliq 20 sm. Sharchaning og’irligi topilsin.( )
9. Radiusi va og’irligi bir xil bo’lgan ikkita sharcha iplarga osilgan bo’lib, ularning sirtlari bir-biriga tegib turadi. Osilish no’qtasidan sharchaning markazigacha bo’lgan masofa 10 sm. Har bir sharchaning og’irligi . Iplarning tarangligi ga teng bo’lishi uchunsharchalarga qancha zaryad berish kerak?( )
10. 4-masaladagi sharchalar kerosinga tushirilganda iplar bir-biridan 54⁰ ga uzoqlashadi deb hisoblab, sharchalar materialining zichligi topilsin.( )
11. Zarydlari va bo’lgan ikkita shar bir-biridan uzoqlikda turibdi. Ularni bir-biriga masofagacha yaqinlashtirish uchun qancha ish bajarish kerak?( )
12. Massasi 1g va zaryadi bo’lgan sharcha potensiali 600 voltga teng bo’lgan nuqtadan potensiali nolga teng nuqtaga ko’chirildi. Agar sharcha nuqtada tezlikka erishgan bo’lsa, uning nuqtadagi tezligi qanday bo’lgan?( )
13. bir jinsli elektr maydonida elektron tezlanish oladi. 1) Elaktr maydon kuchlanganligi, 2) boshlang’ich tezligi nolga teng bo’lgandagi elektronning da oladigan tezligi, 3) bu vaqt ichida elektr maydon kuchining bajargan ishi hamda 4) bunda elektronning o’tgan potensiallar ayirmasi topilsin.( )

2. Elektr toki, tok zichligi
7.1 Mavzuning fizik asosi

• 
  Baqt birligi ichida o’tkazgichning ko’ndalang kesim yuzasidan oqib o’tuvchi zaryad miqdoriga son jihatdan teng bo’lgan kattalik elektr toki deyiladi:
  

Agar o’zgarmas bo’lsa, u holda

• 
  Elektr tokining zichligi
  

bunda S – o’tkazgich ko’ndalang kesim yuzasi.

• 
  Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni
  

• 
  O’tkazgich qarshiligi:
  

Bunda -o’tkazgich uzunligi, -solishtirma qarshilik bo’lib, u aynan bir metal uchun o’zgarmas kattalikdir.

• 
  O’tkazgichning solishtirma o’tkazuvchanligi metallarda ga teng
  
• 
  Solishtirma qarshilik va qarshilikning temperaturaga bog’liqligi
  

,
Bunda va - dagi solishtirma qarshilik, -qarshilikning temperatura koeffisiyenti.

• 
  Zanjirning biror qismida tokning bajargan ishi:
  

Bunda -ish bajarish uchun ketgan vaqt.

• 
  Berk zanjir uchun Om qonuni:
  

Bunda - manbaning EYuK i, -manbaning ichki qarshiligi.

• 
  Zanjirning to’liq quvvati:
  
• 
  Tarmoqlanuvchi zanjir uchun Kirxgofning birinchi qoidasiga ko’ra tugunga uchrashuvchi barcha toklarning algebraik yig’indisi nolga teng
  

• 
  Har qanday yopiq kontur uchun Kirxgofning ikkinchi qoidasiga ko’ra konturdagi barcha toklarning mos holda qarshiliklarga ko’paytmasining algebraic yig’indisi barcha EYuK lar yig’indisiga teng
  

• 
  Qarshiliklarni o’zaro ketma-ket ulaganda natijaviy qarshilik:
  
• 
  Qarshiliklarni o’zaro parallel ulaganda natijaviy qarshilik: