2-Mavzu elektr va magnetism bo’limiga oid masalalar yechish

7.2 Masala yechish namunalari

1. 
   Tok zichligi 30A/s² bo’lganda birlik hajmdagi mis simdan har sekundda ajralib chiqadigan issiqlik miqdori topilsin.
   

Berilgan:
Topish kerak:
Yechilishi: Elementar hajmdan vaqt birligi ichida ajralayotgan issiqlik miqdori solishtirma issiqlik miqdori deyiladi va (1), to’liq issiqlik miqdori esa (2). (2) formulaga tok zichligining ifodasini va qarshilikning ifodasini qo’ysak (3) bo’ladi. Agar ekanligini hisobga olsak (3) dan (4). (4) ni (1) ga olib borib qo’ysak (5) va bundan ni hisoblasak ga teng. Javobi:

2. 
   Uzunligi 500m va diametri 2mm bo’lgan mis simdan o’tayotgan tokning kuchi 2A ga teng bo’lsa undagi kuchlanish topilsin.
   

Berilgan:
Topish kerak:
Yechilishi: Uzunligi gat eng bo’lgan mis simdan o’tayotgan tok Om qonuniga ko’ra (1), mis simning qarshiligi esa (2), bunda -mis simning qarshiligi, esa ko’ndalang kesimining yuzasi bo’lib (3) ga teng. (3) ga ko’ra (2) dan (4) va bu formulani (1) ga olib borib qo’ysak (5). (5) ifoda hisoblansa kelib chiqadi. Javobi: .

3. 
   Quvvati 40Wt bo’lgan 120V li lampochka berilgan. Lampochka 220V kuchlanishli tarmoqqa normal yonishi uchun unga ketma-ket qanday qo’shimcha qarshilik ulanishishi kerak? Shunday qarshilikni yasash uchun diametri 0.3mm bo’lgan nixrom simdan necha metr olish kerak?
   

Nixrom uchun
Berilgan:
Topish kerak:
-tarmoq kuchlanishi, -qo’shimcha ulangan qarshilikdagi potesial tushuvi, -lampochka quvvai, -lampochka ulangandagi potensial tushuvi, -ketma-ket ulangan qo’shimcha qarshilik.
Yechilishi: Qo’shimcha qarshilik ketma-ket ulanganligi uchun tok kuchi hamma qismlarda bir xil bo’ladi, kuchlanish esa bo’lgani uchun . Lampochka quvvati uchun , bundan tarmoqdagi tok kuchini topamiz: . Tarmoqdagi tok kuchi ma’lum bo’lgach qo’shimcha ulanishi kerak bo’lgan qarshilikni topish qiyin emas. Om qonuniga ko’ra . Ushbu 300 qarshilikni hosil qilish uchun kerak bo’ladigan nixrom simning uzunligi esa formuladan quyidagicha hisoblab topishimiz mumkin: , nixromning solishtirma qarshiligi ni qo’yib ni topamiz.
Javobi:
7.3 Mustaqil yechish uchun masalalar:
1. Tok kuchi vaqt ga qarab tenglama buyicha o’zgaradi, bunda amperlarda va sekundlarda ifodalangan. 1) Utkazgnchning ko’ndalang kesimidan dan gacha vaqt oralig’ida o’tadigan elektr miqdori va 2) shu vaqt oralig’ida o’tkazgnch ko’ndalang kesimidan shuncha elektr miqdori o’tishi uchun o’zgarmas tokning kuchi qancha bo’lishi kerakligi aniqlansin.( )
2. Qarshiligi 40 bo'lgan pech yasash uchun, radiusi 2,3 sm li chinni silindrga diametri 1 mm li nixrom simdan necha qavat o’rash kerak?( )
3. Elektr lampochkasi volfram ipining qarshilngi 20⁰C da 35,8 ga teng, 120 kuchlapishli elektr tarmog’iga ulangan lampochka tolasidan 0,33 tok o’tsa, uning temperaturasi qancha bo’ladi? Volfram qarshiligining temperatura koeffisienti ga teng.( )
4. Mis simli galtak chulg’amining qarshiligi 14°C da 10 ga teng. Tokka ulangandan keyin chulgamning qarshiligi 12,2 ga teng bo’lib qoladi. Chulg’am qancha temperaturagacha qiziydi? Mis qarshiligining temperatura koeffitsienti ga teng.( )
5. Elektr yurituvchi kuchi 1,1 , ichki qarshiligi 1 bo’lgan element 9 li tashqi qarshilikka ulangan. 1) Zanjirdagi tok kuchi, 2) tashqi zanjirdagi potensialning tushishi, 3) elementning ichidagi potensialning tushishi, 4) element qanday foydali ish koeffitsienti bilan ishlashi topilsin. ( )
6. Elektr yurituvchi kuchi 2 bo’lgan elementning ichki qarshiligi . Zanjirdagi tok kuchi bo’lganda element ichidagi potensialning tushishi va zanjirning tashqi qarshiligi topilsin.( )
7. bo’lgan element maksimal tok beradi. Tashqi qarshilikda da ajralib chiqqan eng ko’p issiqlik miqdori topilsin.( )